Chiny kojarzą się przede wszystkim z produkcją i eksportem na światową skalę. Rzeczywiście – kraj ten jest największym partnerem w importach Unii Europejskiej. Chiny to jednak także ogromny rynek zbytu. W związku z tym przedsiębiorcy europejscy coraz chętniej podejmują się eksportu do Chin. W artykule podpowiadamy, jak wejść na skomplikowany rynek chiński. Jakie są perspektywy eksportu do Chin?
Wymiana handlowa między Polską a Chinami
Wartość wymiany handlowej między Polską a Chinami od lat nieustannie wzrasta. W roku 2020 wyniosła ponad 30 mld dolarów, co stanowiło wzrost o ok. 12% względem do roku 2019. Najdynamiczniej rozwija się import (Chiny zajmują 2. miejsce w polskim imporcie), jednak także eksport odnotowuje stałe wzrosty.
Chiny zajmują obecnie dopiero 20. lokatę w polskim eksporcie (1,12% udziału w eksporcie ogółem w 2019 r.). Kwota eksportu z Polski do Państwa Środka wyniosła w 2019 roku niecałe 3 mld dolarów. Jak widać, deficyt handlowy jest znaczny. Niemniej jednak tworzy to przestrzeń dla przedsiębiorców planujących ekspansję na rynek dalekowschodni.
Jakie są cechy charakterystyczne rynku chińskiego?
Rynek chiński jest pełen potencjału, lecz bardzo wymagający. Od dołączenia Chin do Światowej Organizacji Handlu (WTO) w 2001 roku rynek stopniowo otwiera się na zagraniczne przedsiębiorstwa, jednak w wielu branżach wciąż preferowane są firmy chińskie.
Kolejną cechą charakterystyczną chińskiego rynku jest jego dynamika – zarówno regulacje, jak i stawki celne zmieniają się stosunkowo często. Eksporter na rynek chiński musi być przygotowany na różnego rodzaju modyfikacje i nadążać za nimi.
Do zalet chińskiego rynku należą:
- rozległy rynek o dużym potencjale
- innowacyjność
- stabilność
- rosnąca siła nabywcza w dużych i średnich miastach.
Wśród wad znajdą się natomiast:
- silna konkurencja
- niska rozpoznawalność polskich produktów
- mała przejrzystość
- problemy z ochroną własności intelektualnej.
Eksport z Polski do Chin – perspektywy
Wzrost gospodarczy w Chinach dość wyraźnie zwolnił na przestrzeni ostatnich lat – wynosił on średnio około 6% w perspektywie rocznej (przy czym w 2020 z powodu pandemii spadł do 2,3%). Zagrożeniami dla rozwoju chińskiego handlu międzynarodowego są m.in. tarcia handlowe na linii USA-Chiny, sytuacja w Hongkongu czy wzrost zadłużenia gospodarstw domowych. Mimo to konsumpcja gospodarstw domowych w Chinach wciąż rośnie, co dobrze wpływa na perspektywy eksportu dóbr konsumenckich oraz przemysłowych.
Szczególną uwagą warto obdarzyć miasta tzw. drugiego i trzeciego rżędu, czyli dynamicznie rozwijające się, ale nie wiodące ośrodki miejskie. Ludność miast tego typu dysponuje już dość dużą siłą nabywczą i coraz chętniej zakupuje produkty z importu. W miastach pierwszego rzędu (Pekin, Szanghaj, Kanton oraz Shenzhen) należy liczyć się z dużo ostrzejszą konkurencją, ale też bardziej zaawansowanym środowiskiem biznesowym.
Miasta drugiego rzędu to np. Changsha, Tianjin, Nankin, Wuhan, Qingdao, Dalian, Chongqing i Chengdu. Do trzeciego rzędu zaliczamy z kolei m.in. Xiamen, Fuzhou, Kunming czy Hefei.
Co eksportować do Chin?
1. Zapotrzebowanie Chin na import
Rynek chiński jest jednym z największych na świecie, także pod względem liczby konsumentów (populacja Chin to 1,4 mld osób). To otwiera szerokie zapotrzebowanie na różnego rodzaju import. Co prawda rynek chiński jest w stanie zaspokoić wiele potrzeb samodzielnie, jednak ze względu na duży popyt milionów konsumentów nie jest w pełni samowystarczalny. Ponadto wraz ze wzrostem zamożności społeczeństwa rośnie popyt na artykuły zagraniczne oraz z wyższej półki.
Ranking importów do Chin wygląda następująco:
- Elektroniczne układy scalone
- Ropa naftowa
- Rudy żelaza
- Gaz ziemny i pozostałe węglowodory gazowe
- Pojazdy silnikowe
Jak widać, Chiny nominalnie importują najwięcej dóbr inwestycyjnych i surowców przemysłowych. Chińczycy sprowadzają towary najczęściej z:
- Korei Południowej
- Tajwanu
- Japonii
- USA
- Australii
- Niemiec.
2. Eksport z Polski do Chin
Choć import dóbr konsumpcyjnych do Chin nie zajmuje nominalnie największych kwot (13% importów w 2018 r.), należy pamiętać, że na tak ogromnym rynku kilkanaście procent udziału to wciąż sporo. Jak dotąd Polska eksportuje na Daleki Wschód przede wszystkim surowce i półprodukty.
Najczęściej eksportowane z Polski do Chin towary to:
- maszyny i urządzenia mechaniczne, elektryczne oraz ich części
- metale nieszlachetne i artykuły z nich (przede wszystkim miedź i katody)
- drewno surowe
- części do pojazdów silnikowych
- tworzywa sztuczne i artykuły z nich
- meble, oświetlenie
- produkty rolno-spożywcze (mleko UHT, pióra i puch, żywy drób, mleko w proszku, wieprzowina).
O potencjale eksportowym możemy obecnie mówić przede wszystkim dla towarów takich, jak:
- miedź i wyroby z niej produkowane
- chemikalia
- kosmetyki
- mięso i podroby
- maszyny i urządzenia
- technologie ochrony środowiska
- drewno i papier.
Przy eksporcie do Chin należy pamiętać, że chiński rynek jest zupełnie inny niż nasz, także jeśli chodzi o gusta konsumentów – wybór towarów na eksport należy zawsze poprzedzić dokładną analizą rynku.
Eksport do Chin – regulacje prawne
Proces wejścia na rynek chiński jest dość skomplikowany i bardzo trudno go przeprowadzić bez pomocy doświadczonego agenta handlowego i tłumacza. Przepisy importowe ChRL nie dość, że są zawiłe i nieraz sprzeczne, to w dodatku często się zmieniają.
1. Dozwolone formy działalności zagranicznej w Chinach
Istnieje kilka dróg wejścia na rynek chiński. Kontrola ze strony rządu jest dość silna, dlatego należy nastawić się na współpracę z chińskimi partnerami. Najpopularniejsze formy zagranicznej działalności w Chinach to:
- chiński dystrybutor – chiński importer pośredniczy w sprzedaży towarów; zaletą takiego wyjścia jest to, że lokalny dystrybutor lepiej orientuje się w specyfice rynku i zmianach legislacji
- założenie działalności gospodarczej w Chinach – może być to spółka z mieszanym lub całkowicie zagranicznym kapitałem; jest to najbardziej skomplikowana z opcji, wymaga dopełnienia wielu formalności, m.in. posiadania licencji biznesowej w Chinach, jednak zapewnia też największą wolność w prowadzeniu biznesu
- przedstawicielstwo – jedna z najtańszych form prowadzenia działalności w Chinach, podlega jednak wielu ograniczeniom – pozwala ona np. na prowadzenie analiz rynku i działań marketingowych, ale nie na działalność komercyjną
- e-commerce – handel elektroniczny to forma eksportu, która pozwoli nam zaoszczędzić na wielu kosztach operacyjnych związanych z działalnością w Chinach. Niezbędna będzie jednak pomoc specjalistów znających język i realia chińskich platform.
Zagraniczne firmy działające w Chinach muszą zarejestrować się w chińskim Ministerstwie Handlu lub jego agendzie. Do dystrybucji towarów wyprodukowanych poza ChRL potrzebny jest lokalny agent.
2. Towary zabronione lub ograniczone w eksporcie do Chin
Pewne kategorie produktów podlegają bezpośredniemu zakazowi wwozu do ChRL. Są to m.in.: amunicja i broń, materiały wybuchowe, trucizny, sfałszowane pieniądze i papiery wartościowe, chore zwierzęta i rośliny, materiały graficzne zagrażające bezpieczeństwu wewnętrznemu oraz niektóre barwniki spożywcze.
Ograniczeniom importowym podlegają natomiast np. surowce do wyrobu plastików i włókien, ubrania z bawełny, wybrane wyroby stalowe, nawozy sztuczne czy dodatki do pasz.
3. Potrzebne dokumenty do eksportu
Towarom eksportowanym do Chin powinien towarzyszyć szereg dokumentów, które umożliwią pomyślne przejście przez eksportową odprawę celną. Podstawowe dokumenty konieczne do oprawy to:
- faktura handlowa lub faktura pro forma
- lista pakowa (jeśli faktura nie spełnia tej funkcji)
- ewentualne inne dokumenty, jeśli są wymagane na podstawie odrębnych przepisów lub pozwalające na ustalenie klasyfikacji taryfowej towaru.
Oprócz powyższych, w niektórych przypadkach należy przygotować wycenę wartości, świadectwo pochodzenia, świadectwo fitosanitarne czy inne certyfikaty. Choć w kraju docelowym to importer jest odpowiedzialny za przedłożenie dokumentów służbom, są one sporządzane z udziałem eksportera.
4. Certyfikat CCC
Standardy jakości są ustalane w Chinach przez Administrację Standaryzacyjną ChRL (Standardization Administration of the People’s Republic of China, w skrócie SAC). Weryfikuje je z kolei Generalny Zarząd Nadzoru Jakości, Inspekcji i Kwarantanny (The General Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine, AQSIQ).
Część artykułów podlega obowiązkowi certyfikacji CCC (China Compulsory Certification) nadzorowanej przez Certification and Accreditation Administration of China. Są to na przykład:
- urządzenia elektroniczne i elektryczne oraz ich części
- maszyny
- zabawki.
Czasami do uzyskania certyfikatu wystarczą wyniki badań przeprowadzonych w Europie, jednak zdarza się też, że trzeba przeprowadzić dodatkowe testy w Chinach. Oprócz tego w niektórych przypadkach przeprowadzane są inspekcje w fabrykach. Cały proces trwa kilka miesięcy i może kosztować kilka tysięcy dolarów. Podobnie jak w przypadku certyfikatu CE, na produktach należy umieścić odpowiednie oznaczenie.
Ponadto elektronika musi spełniać wymogi chińskiej wersji dyrektywy RoHS, a niektóre produkty rolne – posiadać certyfikat niestosowania pestycydów.
W przypadku eksportu żywności, kosmetyków, leków oraz wyrobów medycznych potrzebne będą rejestracje w odpowiednich urzędach chińskich i spełnienie dodatkowych wymagań w zakresie bezpieczeństwa i jakości. W zależności od rodzaju sprzedawanego produktu należy sprawdzić, jakie obowiązują normy. Najważniejszą instytucją odpowiedzialną za te cztery grupy produktowe jest National Medical Products Administration (NMPA, wcześniej China Food and Drug Administration).
5. Chińskie specjalne strefy ekonomiczne
W Chinach, szczególnie wschodnio-południowych, istnieje wiele specjalnych stref ekonomicznych. Obowiązują w nich preferencyjne stawki celne i inne korzystne ułatwienia dla handlu międzynarodowego. Pierwsze, utworzone trzy dekady temu strefy to Xiamen, Shantou, Shenzhen oraz Zhuhai. Od tamtego czasu w Chinach powstało wiele innych specjalnych stref ekonomicznych i wolnego handlu, m.in. w Szanghaju czy Tianjinie.
Rejestracja nazwy i znaku handlowego
Problem niskiej ochrony własności intelektualnej w Chinach to jeden z najistotniejszych czynników ryzyka w eksporcie do tego kraju. Pod żadnym pozorem nie należy zaniedbywać jak najszybszej rejestracji nazwy, znaku handlowego i innych elementów naszej własności intelektualnej. Bez zastrzeżonego logo w Chinach nie jest możliwa sprzedaż pod własną marką ani reklamowanie produktów. Rejestracja marki w CNIPA (China National Intellectual Property Administration) to podstawa, jeśli chcemy zaistnieć na rynku chińskim.
Kolejnym powodem są nieuczciwe praktyki niektórych chińskich biznesmenów. Jeśli znak towarowy europejskiej firmy nie jest jeszcze zgłoszony w chińskim urzędzie patentowym, to bardzo łatwo jest podrobić markę, a nawet ją ukraść.
Należy pamiętać, że w chińskim prawie własności intelektualnej obowiązuje zasada pierwszeństwa zgłoszenia (tzw. first to file). Nie ma znaczenia, kto dokonuje rejestracji – osoba fizyczna, prawna, Chińczyk czy cudzoziemiec – ten, kto pierwszy złoży wniosek, otrzymuje prawo posługiwania się znakiem. Dlatego należy jak najszybciej zabezpieczyć swoją markę. Pomóc w tym mogą specjaliści z zakresu prawa własności intelektualnej.
Minimum, które powinno zostać objęte rejestracją, to nazwa i znak handlowy, ale w niektórych przypadkach warto też chronić patenty, licencje, materiały marketingowe, kolorystykę itp. Zgłoszeń do CNIPA można dokonywać internetowo.
Warto też rozważyć stworzenie chińskiej wersji nazwy swojej marki – będzie ona brzmieć bardziej znajomo dla lokalnego konsumenta. W dodatku w chińskiej nazwie można zawrzeć pozytywne konotacje, dlatego jest to ważny element sukcesu marki na tamtejszym rynku.
Na co jeszcze uważać na rynku chińskim?
Kultura prowadzenia biznesu w Chinach różni się od tej w Europie. Warto gruntownie się na to przygotować, jak również stosować zasadę ograniczonego zaufania wobec kontrahentów. Jednym ze sposobów zabezpieczenia transakcji jest weryfikacja chińskich przedsiębiorstw.
Nigdy nie należy zaniedbywać kwestii podpisania kontraktu handlowego. Trzeba mieć świadomość, że w razie, gdybyśmy musieli dochodzić swoich praw w sądzie, moc prawną będzie miał kontrakt spisany w języku chińskim. Warto też budować dobre relacje z zaufanym chińskim partnerem i doprecyzowywać wszelkie ustalenia, zachowując dowody m.in. w postaci maili. Ważną rolę odgrywa też dobry tłumacz, jako że przy negocjacjach w języku angielskim z Chińczykami mogą powstać nieporozumienia.
Eksport żywności do Chin
Popyt na importowaną żywność w Chinach stale rośnie, dlatego jest to jedna z najbardziej perspektywicznych branż. Należy jednak mieć świadomość, że bezpieczeństwo i jakość żywności są w Chinach nadzorowane przez wiele agencji rządowych. Czasami konieczna jest rejestracja w kilku podmiotach. Są to m.in. Generalny Zarząd Nadzoru Jakości, Inspekcji i Kwarantanny (The General Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine, AQSIQ) oraz Krajowa Administracja Regulacji Rynku (State Administration for Market Regulation, SAMR).
Produkty żywnościowe dla dzieci podlegają szczególnie surowej kontroli. Ponadto eksporterzy niektórych wrażliwych produktów, takich jak np. mięso, muszą zarejestrować się w Certification and Accreditation Administration of China (CAA).
Etykiety na produktach żywnościowych muszą być sporządzone w języku chińskim w sposób niewprowadzający konsumenta w błąd. Powinny one zawierać takie informacje, jak nazwa produktu i firmy, skład, waga/objętość, data produkcji, data przydatności do spożycia, informacje o producencie i kraj pochodzenia.
W Chinach obowiązują tzw. kontyngenty taryfowe m.in. na pszenicę i kukurydzę – oznacza to, że niższe stawki celne obowiązują jedynie do pewnej ilości sprowadzanego towaru.
Kolejnym istotnym czynnikiem sukcesu naszego produktu w Chinach jest jego dostosowanie do lokalnych gustów. We wcześniejszym artykule podpowiadaliśmy, jak to zrobić.
Cło w Chinach
Zgłoszenia towarów wywożonych z UE dokonuje się za pomocą elektronicznego systemu AES/ECS2. Ponadto każdy eksporter musi posiadać numer EORI.
System celny i kody towarów wyglądają w Chinach nieco inaczej niż w znanym w Europie TARICu. Sześć pierwszych cyfr kodu celnego powinno się pokrywać, ale reszta kodu najprawdopodobniej będzie się różnić. Nowy China Customs Commodity HS Code może składać się nawet z 13 cyfr. Eksporter ma obowiązek prawidłowego przyporządkowania towaru do kategorii. Aktualne stawki publikowane są rokrocznie przez Chińską Administrację Celną w formie biuletynu, który jest dostępny do zakupienia online.
Opłaty celne naliczane są na podstawie sumy wartości towaru oraz kosztów transportu i ubezpieczenia. Choć najczęściej bazą jest wartość podana na fakturze, to służby celne weryfikują prawidłowość wyceny na podstawie międzynarodowych stawek. Cło w Chinach najczęściej wynosi około 9-12%, niemniej stawki wahają się zależnie od kategorii.
Podatek VAT wynosi w Chinach zazwyczaj 13 lub 17 procent w zależności od kategorii produktu i naliczany jest od sumy całkowitej wartości towaru i opłat celnych. Małe firmy mogą liczyć na dodatkowe zniżki. Na niektóre towary, takie jak np. tytoń, alkohol, biżuteria czy luksusowe kosmetyki nakładany jest dodatkowy podatek konsumpcyjny.
Eksport do Chin – zwolnienie z opłat celno-skarbowych
Zwolnienie z opłat celnych i zniżka podatku VAT w wysokości 30% przysługuje na zamówienia osób fizycznych nieprzekraczające 5 tys. juanów. Z opłat celnych i VAT zwolnione są także komponenty i materiały, które zostaną wykorzystane przez firmę w Chinach do produkcji wyrobów przeznaczonych na eksport w ciągu roku od daty przywozu tych surowców. Oprócz tego można też założyć magazyn wolnocłowy o przeznaczeniu gwarancyjnym i tranzytowym na terenie swojej siedziby w Chinach.
Transport towaru do Chin
Mimo iż Chiny to odległy kraj, logistycznie jest świetnie połączony z Europą. Do wyboru mamy transport morski, lotniczy, kolejowy i drogowy.
Przewóz morski towarów do Chin jest najbardziej rozpowszechniony i najtańszy, jednak długotrwały – zajmie on około 30-40 dni. Załadunek może się odbyć w jednym z większych europejskich portów (np. Hamburgu czy Rotterdamie) bądź w Polsce. Najważniejsze porty morskie Chin znajdują się w Szanghaju, Shenzhen, Ningbo oraz Kantonie.
Transport lotniczy jest najszybszym wyborem (2-4 dni), ale jest też bardzo kosztowny. Dlatego stosuje się go przede wszystkim w przewozie drobnych i cennych ładunków. Samoloty cargo do Chin latają m.in. z Warszawy, a wiodące chińskie towarowe porty lotnicze to Hong Kong International Airport, Shangai Pudong International Airport oraz Beijing Capital International Airport.
Transport kolejowy to alternatywa pochłaniająca mniej kosztów niż transport lotniczy i mniej czasu niż fracht morski. Trasa między Polską a Chinami może być pokonana w 10-14 dni. Ta forma transportu jest szczególnie przydatna w przewozie żywności z uwagi na krótki termin przydatności do spożycia. Niedawno zostało uruchomione nowe połączenie PKP Cargo do Chin.
Eksport do Chin – podsumowanie
Eksport do Chin w większości przypadków będzie wymagał skorzystania z usług specjalistów w zakresie tamtejszego prawa, a także współpracy z chińskim przedstawicielem. Jeśli jednak podejmiemy się kosztów i ryzyka, uzyskujemy dostęp do ogromnego rynku. Zachęcamy do przeczytania o dobrych praktykach w eksporcie do Chin.
Pamiętaj! Eksport do Chin wymaga wcześniejszego przygotowania. Jest to bowiem proces wieloetapowy, który obejmuje wiele istotnych kwestii. Aby zgłębić wiedzę o eksporcie i mieć pewność, że posiadasz odpowiednie do niego przygotowanie, weź udział w szkoleniu eksportowym! Dowiesz się krok po korku, jak wygląda ten proces, i co musisz o nim wiedzieć, aby nie popełniać błędów.
