Chiny to największy eksporter świata i jednocześnie największy rynek żywności. Choć nie są w stanie samodzielnie zaspokoić wewnętrznego zapotrzebowania na artykuły spożywcze, część wyprodukowanej żywności przeznaczają na eksport. Państwo Środka znajduje się w pierwszej piątce wiodących eksporterów produktów żywnościowych na świecie. Import żywności z Chin do Polski jest dość skomplikowany – potrzebne jest wiele dokumentów i certyfikatów, a także ścisła kontrola jakościowa. W artykule przedstawiamy najważniejsze kwestie związane z importem żywności z Chin.
Import żywności do Polski – statystyki
Polska to jeden z wiodących producentów żywności w Unii Europejskiej. Dzięki temu kraj cieszy się bezpieczeństwem zaopatrzenia w produkty spożywcze, a 40% produkcji z sukcesem eksportuje za granicę. Nie wszystkie rodzaje produktów rolnych da się jednak uzyskać w polskim klimacie. Ponadto wraz ze wzrostem siły nabywczej obywateli rośnie też zapotrzebowanie na import produktów orientalnych i owoców morza. Choć wartość importu żywności do Polski rośnie wolniej niż wartość jej eksportu (w 2019 r. nadwyżka eksportowa wynosiła 10,5 mld euro), to utrzymuje się widoczna tendencja wzrostowa.
Żywność i zwierzęta żywe stanowiły 7,2% importów do Polski w 2019 roku. Na rynku dostępny jest już duży wybór produktów zagranicznych, jednak wciąż istnieje spora przestrzeń do sprowadzania nowych. Ze względu na mnogość formalności, w import żywności spoza UE (w tym z Chin) angażują się przede wszystkim duże sklepy zaopatrzeniowe, ale też mniejsze przedsiębiorstwa sprowadzające artykuły spożywcze na własne potrzeby.
Jaką żywność można importować z Chin?
Do Polski importuje się z Chin zarówno surowe produkty roślinnego i zwierzęcego pochodzenia, jak i przetwory. Są to przede wszystkim:
- ryby i owoce morza (np. pangi, homary, krewetki)
- przetwory warzywne (np. keczup i inne sosy pomidorowe)
- warzywa (np. marchew, czosnek, pomidory koktajlowe)
- mięsa (np. wołowina, cielęcina)
- herbata (przede wszystkim zielona)
- miód
- sosy (m.in. sojowy)
- owoce (np. daktyle, morele, pomelo).
Z kolei ranking importów żywnościowych z Chin do UE przedstawiał się w 2019 r. następująco:
- Podroby, tłuszcze zwierzęce i inne mięso
- Warzywa (świeże, mrożone i suszone)
- Owoce tropikalne (świeże lub suszone), orzechy i przyprawy
- Przetwory warzywne i owocowe
Sprowadzanie ryżu z Chin nie jest obecnie popularne w Unii Europejskiej – wynika to m.in. z wprowadzonych w 2011 r. ograniczeń i wzmożonych kontroli.
Import żywności do UE – regulacje prawne
Celem organów Unii Europejskiej w zakresie regulowania importu żywności jest najwyższe bezpieczeństwo produktów spożywczych znajdujących się na rynku wspólnotowym. Na terenie UE obowiązuje jednolite prawo importowe, toteż jeśli towar zostanie wwieziony do jednego z państw członkowskich, może być już sprzedawany w innych krajach UE. Kontrola może się odbyć na jednej z zewnętrznych granic Unii.
Prawo UE rozróżnia trzy główne kategorie żywności:
- Żywność pochodzenia niezwierzęcego/roślinnego (np. warzywa, przetwory, grzyby, zboża) – kontrola podlega pod Graniczną Stację Sanitarno-Epidemiologiczną, kluczowy akt prawny to Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625.
- Żywność pochodzenia zwierzęcego (np. mięsa, ryby, śmietana, jaja, sery) – podlegają pod Wojewódzką Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (WIHARS) oraz Generalny Inspektorat Weterynaryjny (GIW). Kwestie weterynaryjnej kontroli granicznej regulowane są przez Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2019/2130 oraz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625.
- Produkty złożone (np. mrożona pizza z wędzonym mięsem) – jest to żywność zawierająca zarówno produkty pochodzenia roślinnego, jak i przetworzone produkty pochodzenia zwierzęcego. Wiele z nich musi przejść weterynaryjną kontrolę graniczną, podstawowy akt to Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2020/692.
Oprócz wyżej wymienionych, najważniejszymi aktami prawnymi Unii Europejskiej regulującymi bezpieczeństwo i higienę produktów spożywczych są Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 oraz Rozporządzenie (WE) nr 178/2002.
Wszelka żywność importowana do Unii Europejskiej powinna spełniać wymogi:
- aktów prawnych i zasad wewnątrzwspólnotowych UE
- wymagań powstałych na bazie osobnych umów między UE a krajem trzecim
- wewnątrzkrajowych przepisów regulujących bezpieczeństwo żywności (np. Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia).
Przeczytaj więcej na temat legislacji UE w zakresie importu żywności. Ponieważ różne rodzaje żywności mogą podlegać niejednolitym zasadom, a w dodatku przepisy często się zmieniają, najlepiej pozostawać w stałym kontakcie z odpowiednim urzędem.
Import żywności z Chin – dokumenty
Ze względów bezpieczeństwa import żywności spoza Unii Europejskiej wymaga przedstawienia przy kontroli szeregu dokumentów:
- Dokument od producenta zaświadczający, że miejsce produkcji spełnia wymogi sanitarne (potwierdzenie wystawia China Inspection and Quarantine Bureau, w skrócie CIQ):
- świadectwo zdrowia (Health Certificate) – dotyczy produktów pochodzenia zwierzęcego
- świadectwo fitosanitarne (Phytosanitary Certificate) – wystawiany dla produktów pochodzenia roślinnego
- certyfikat analizy laboratoryjnej (Certificate of Analysis) – obowiązkowy dla każdego rodzaju żywności, jest to świadectwo jakości produktu, potwierdza jego zgodność z normami unijnymi.
- Oryginał świadectwa pochodzenia – jeśli stosowane są preferencje taryfowe.
- CVED – dotyczy produktów pochodzenia zwierzęcego, jest to wspólnotowe świadectwo weterynaryjne wwozu i tranzytu; przed jego uzyskaniem należy złożyć w odpowiednim posterunku kontroli weterynaryjnej wniosek CVED-P lub CVED-A.
- Wniosek o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej – podlega jej przede wszystkim żywność pochodzenia roślinnego, po pomyślnie przeprowadzonej kontroli otrzymuje się potwierdzenie.
- Wniosek o ocenę jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych – składa się go w odpowiednim wojewódzkim inspektoracie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Ocena jakości nie jest obowiązkowa, ale może pomóc upewnić się, że nasz artykuł spełnia wymogi rynku UE. Należy pamiętać, że świadectwo jakości handlowej zostanie wystawione wyłącznie na partię towaru przedstawioną do oceny.
- Zaświadczenia o tym, iż produkt nie jest modyfikowany genetycznie ani konserwowany radioaktywnie, a także spełnia normy UE.
Ponadto potrzebne będą dokumenty standardowo wymagane przy odprawie celnej importowej: faktura handlowa, packing list oraz list przewozowy. Po udanej odprawie otrzymamy dokument PZC, który stanowi potwierdzenie dopuszczenia towaru na rynek wspólnotowy.
Przy wielu procedurach potrzebne będą oryginały chińskich dokumentów eksportowych. Data wystawienia tych dokumentów nie może być późniejsza niż data załadunku.
Cło na żywność z Chin
Uiszczenie opłat celno-skarbowych to obowiązek każdego importera. Aktualne stawki taryfowe można przeglądać za pomocą systemów ISZTAR oraz TARIC. Pierwsze cztery kategorie drzewa nomenklatury to właśnie żywność różnego rodzaju:
- I „Zwierzęta żywe; produkty pochodzenia zwierzęcego”
- II „Produkty pochodzenia roślinnego”
- III „Tłuszcze i oleje pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego oraz produkty ich rozkładu; gotowe tłuszcze jadalne; woski pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego”
- IV „Gotowe artykuły spożywcze”.
Poniżej przedstawiamy przykładowe taryfy celne na żywność z Chin:
- 0201100029 – tusze i półtusze wołowe lub cielęce – 12.8% + 176.8 EUR / 100 kg
- 0304620000 – mrożone filety z pangi – 9%
- 0306169100 – krewetki z gatunku Crangon crangon – 18%
- 0307520000 – mrożone ośmiornice – 8%
- 0409000000 – miód naturalny – 17.3%
- 0702000007 – pomidory koktajlowe –112.5 EUR / 100 kg
- 0703200000 – czosnek – 9.6% + 120 EUR / 100 kg
- 0704909000 – kapusty (np. pak choi) – 12%
- 0706100010 – marchew – 13,6%
- 0709921000 – oliwki – 4,5%
- 0712320010 – suszone grzyby typu uszaki, np. mun – 12,8%
- 0802610000 – orzechy makadamia w łupinach – 2%
- 0804100091 – daktyle świeże lub suszone – 7,7%
- 0805400031 – białe pomelo – 2,4%
- 0902100000 – herbata zielona w opakowaniach do 3 kg – 3,2%
- 0910110000 – imbir świeży – 0%
- 1515509900 – olej sezamowy – 9,6%
- 2103100000 – sos sojowy – 7,7%
- 2103200000 – sosy pomidorowe – 10,2%.
Na niektóre artykuły żywnościowe obowiązuje nie tylko stawka procentowa, ale też dodatkowa opłata od wagi towaru – warto wziąć ten czynnik pod uwagę.
Zgłoszenia celnego dokonuje się na formularzu Jednolitego Dokumentu Administracyjnego (ang. Single Administrative Document, SAD). Należy pamiętać, że nasze towary zostaną dopuszczone do obrotu dopiero po uiszczeniu cła (wyliczonego na podstawie wartości celnej, czyli sumy wartości towaru i kosztów transportu) i podatku VAT (wyliczonego jako procent sumy wartości celnej i cła).
Kontrola sanitarna
Większość żywności sprowadzanej spoza Unii Europejskiej podlega kontroli sanitarnej na granicy. Wykaz szczegółowy produktów objętych obowiązkiem znajduje się w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia. Są to przede wszystkim: warzywa, orzechy, owoce świeże oraz suszone, kawa, herbaty, przyprawy, mąki, kasze, oleje roślinne, półprodukty spożywcze, grzyby, przetwory spożywcze, zboża, czekolada, soki, makarony i alkohol.
Kontrola sanitarna polega najczęściej na sprawdzeniu dokumentacji towaru i oględzinach. Do rozpoczęcia procedury niezbędny jest wniosek o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej. W ramach kontroli mogą zostać pobrane próbki do badań laboratoryjnych (w przypadku uzasadnionego podejrzenia co do bezpieczeństwa produktu).
Po pomyślnie przeprowadzonej kontroli sanitarnej następuje zwykła odprawa celna importowa.
Import produktów pochodzenia zwierzęcego z Chin
Podobnie jak w przypadku kontroli sanitarnej, kontrola wszystkich żywych zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego na granicy jest obowiązkowo przeprowadzana przed odprawą celną. Produkty pochodzenia zwierzęcego podlegają pod Wojewódzką Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz Generalny Inspektorat Weterynaryjny.
Co najmniej jeden dzień roboczy przed przewidywanym terminem przywozu do granicznego posterunku kontroli należy złożyć zawiadomienie na druku CVED-A lub CVED-P. Powinny być w nim zawarte informacje o przewidywanym czasie przywozu, rodzaju i ilości importowanych produktów. Po pomyślnej kontroli graniczny lekarz weterynarii wystawi wspólnotowe świadectwo weterynaryjne przekroczenia granicy (CVED).
Wiele z zasad dotyczących produktów pochodzenia zwierzęcego obowiązuje także dla produktów złożonych.
Targi żywności w Chinach
Wyjazd na targi branżowe może być świetną okazją do zapoznania się z ofertą różnorodnych wystawców. Wśród dziesiątek targów żywności w Chinach znajdują się m.in..:
- Targi Kantońskie (Faza 3)
Miejsce: China Import and Export Fair (Canton Fair Complex), Kanton
Strona internetowa: cantonfair.org.cn/en
- China International (Xiamen) Seafood Expo
Miejsce: Xiamen International Conference & Exhibition Center
Strona internetowa: fishexpo.cn/index_en.asp
- China International Wine & Food Fair
Miejsce: Hefei Binhu International Convention and Exhibition Center
Strona internetowa: ahtjh.com
- China International Natural Food and Beverage Expo
Miejsce: National Convention & Exhibition Center, Szanghaj
Strona internetowa: en.nfbexpo.com
- China Hangzhou International Tea Industry Expo
Miejsce: Hangzhou International Expo Centre, Hangzhou
Strona internetowa: goodtea.cc
- China Good Grain & Oil International High-end Health Food & Oil (Beijing) Expo
Miejsce: China International Exhibition Center, Pekin
Strona internetowa: en.oilexpo.com.cn
- FMA China (China International Food, Meat and Aquatic Products Exhibition)
Miejsce: NECC – Hongqiao, Szanghaj
Strona internetowa: fmachina.cn/expo/en
- Shanghai International Import and Export Food & Beverage Exhibition
Miejsce: National Convention & Exhibition Center, Szanghaj
Strona internetowa: importfoodfair.com/en/spring
Żywność z Chin – bezpieczeństwo
Część przedsiębiorców może obawiać się o bezpieczeństwo żywności pochodzącej z Chin. Mimo iż w poprzednich dekadach nie brakowało na tym polu nieprawidłowości i skandali, ostatnie lata przyniosły zauważalne zmiany. Za sprawą reformy bezpieczeństwa żywności w 2015 roku standardy chińskie zostały znacznie podniesione. Uregulowano m.in. kwestie GMO, żywności dla dzieci, dodatków do żywności i prawidłowego etykietowania.
Wciąż warto jednak dbać o odpowiednią dokumentację eksportową po stronie chińskiej. Przed finalizacją transakcji producent powinien przedstawić drafty potwierdzeń wystawionych przez CIQ. Zaświadczają one, że towar jest zgodny ze specyfikacją. CIQ może także potwierdzić wydanie wymienionych wcześniej ważnych dokumentów (m.in. świadectwa zdrowia). Drafty należy dokładnie sprawdzić pod kątem błędów, ponieważ po otrzymaniu oryginałów poprawki będą odpłatne, a cały proces dużo bardziej skomplikowany.
Jak rozpocząć import żywności z Chin?
Poszukiwania producenta żywności w Chinach można rozpocząć na serwisach B2B, takich jak np. Alibaba. Najważniejsze, by znaleźć dostawcę, który deklaruje produkcję na rynek Unii Europejskiej i jest w stanie wystawić wszystkie wymagane w UE certyfikaty. Nie należy zapominać o kwestiach bezpieczeństwa, takich jak weryfikacja czy audyt. Kluczową kwestią jest też wstrzymanie się z pełną zapłatą do momentu wystawienia dokumentów eksportowych i otrzymania potwierdzenia.
Ponadto każdy przedsiębiorca importujący towary spoza Unii Europejskiej musi posiadać numer EORI oraz zarejestrować się w systemie BDO.
Import żywności z Chin – odpowiedzialność importera
Jeśli producent nie ma swojego przedstawicielstwa w państwie członkowskim Unii Europejskiej, to importer odpowiada za bezpieczeństwo i zgodność z normami wszelkich sprowadzanych produktów. Jako że żywność to szczególnie wrażliwa grupa produktowa, w przypadku podejrzenia, że produkty są niezgodne z normami, importer ma obowiązek jak najszybciej wycofać je z rynku.
Transport żywności z Chin
Przewóz żywności jest jednym z największych wyzwań transportowych. Aby zachowała ona świeżość podczas przewozu na tak dalekiej trasie, zapewnione muszą być odpowiednie warunki temperaturowe. Produkty schłodzone lub zamrożone można przewozić praktycznie każdym środkiem transportu – do wyboru mamy transport morski, lotniczy oraz kolejowy. Ostateczna decyzja zależeć będzie od wartości towarów i warunków zachowania świeżości. Czas przewozu jest kluczowy przy transporcie świeżej żywności.
Podsumowując:
- Wśród produktów spożywczych sprowadzanych z Chin do Polski przodują ryby i owoce morza, warzywa oraz herbata zielona.
- Oprócz klasycznych dokumentów importowych potrzebna jest dodatkowa obszerna dokumentacja, obejmująca m.in. certyfikat analizy laboratoryjnej.
- W zależności od pochodzenia produktu (odzwierzęce lub roślinne) obowiązuje nas kontrola weterynaryjna lub sanitarna na granicy UE.
- Importer odpowiada za zgodność sprowadzanej żywności z polskim prawem oraz normami Unii Europejskiej (np. Rozporządzeniem (WE) nr 852/2004).
