Kontrola sanitarna na granicy

Import niektórych towarów wiąże się z dodatkowymi formalnościami. Jednymi z takich towarów są materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością oraz żywność pochodzenia roślinnego. Jeśli importujesz takie artykuły spoza Unii Europejskiej, obowiązuje Cię kontrola sanitarna na granicy.

Kontrola sanitarna ma na celu potwierdzenie, że sprowadzane przez Ciebie produkty spełniają wymagania zdrowotne oraz są bezpieczne do użytku lub konsumpcji.

Kontrole sanitarne przeprowadzane są przez pracowników upoważnionych przez państwowego granicznego inspektora sanitarnego na przejściach granicznych. Mają one miejsce na przejściach granicznych kolejowych, rzecznych i morskich, drogowych oraz w portach lotniczych. Jeśli jest ona przeprowadzana w składzie celnym lub miejscu docelowego przeznaczenia, osobą odpowiedzialną jest pracownik upoważniony przez danego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Przejdź do listy przejść granicznych, gdzie wykonywane są kontrole sanitarne.

Kontrola sanitarna na granicy nie obowiązuje, kiedy towar jest przywożony w celach badawczych lub marketingowych. Nie jest ona wymagana również, gdy artykuły przywożone są z innego Państwa Członkowskiego Unii Europejskiej. Należy jednak posiadać dokumenty świadczące o spełnianiu wymagań bezpieczeństwa i zdrowotnych.

Jakie towary polegają kontroli sanitarnej?

Obowiązkowej granicznej kontroli sanitarnej podlegają między innymi:

ryż, makaron
mąka pszenna i z innych zbóż, kasze, mączki
czekolada, proszek kakaowy, ziarna kakao
chleb, bułki, pieczywo cukiernicze, ciasta i ciastka
olej sojowy, palmowy, nasion słonecznika, rzepakowy i ich frakcje
warzywa i owoce
warzywa, owoce, orzechy, skórki z owoców i pozostałe części roślin, zakonserwowane cukrem (odsączone, lukrowane lub kandyzowane)
orzechy kokosowe, orzechy brazylijskie i orzechy nerkowca
orzeszki ziemne, nieprażone ani niepoddane w inny sposób obróbce cieplnej
nasiona słonecznika, rzepaku oraz pozostałe nasiona
grzyby i trufle
dżemy, galaretki owocowe i podobne przetwory
sosy i preparaty do nich
przyprawy i przyprawy zmieszane
lody jadalne
kawa, herbata, maté, a także ekstrakty, esencje i koncentraty kawy, herbaty lub maté oraz przetwory na bazie tych produktów
soki owocowe i warzywne niesfermentowane
wody, włącznie z naturalnymi lub sztucznymi wodami mineralnymi i wodami gazowanymi
wino ze świeżych winogron, wermut
zastawy stołowe, naczynia kuchenne i stołowe
sztućce i podobne artykuły kuchenne lub stołowe
młynki i miksery spożywcze, sokowirówki.

Pełna lista towarów dostępna jest w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wykazu towarów, które podlegają granicznej kontroli sanitarnej. Do każdej pozycji przypisany jest kod celny.

Warto wspomnieć, że jeśli dany produkt wymieniony jest w rozporządzeniu, lecz nie przeszedł on kontroli w kraju UE a jest przywożony do Polski, objęty jest on procedurą celną.

W szczególnych przypadkach obowiązują specjalne warunki przywozu oraz wzmożone kontrole przy imporcie. Wtedy stosuje się m.in. Wspólnotowy Dokument Wejścia (CED, Common Entry Dokument).

Etapy kontroli sanitarnej

1. Złożenie wniosku o przeprowadzenie granicznej kontroli sanitarnej

Wniosek składa się do państwowego granicznego na właściwym przejściu granicznym lub powiatowego inspektora sanitarnego w miejscu docelowym/składach celnych w ciągu:

48 godzin przed planowanym przywozem lub wywozem towaru przez dane przejście graniczne
24 godzin przed przekroczeniem granicy w przypadku łatwo psujących się produktów.

Wniosek o przeprowadzenie kontroli sanitarnej towaru – pierwsza strona

Wymagane dokumenty do zgłoszenia towaru:

wypełniony wniosek o zgłoszenie do granicznej kontroli sanitarnej środka spożywczego pochodzenia niezwierzęcego lub wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością
dokumenty przewozowe określające rodzaj środka transportu i towaru (może to być karnet TIR lub CMR, SAD) oraz faktura
wyniki analiz mikrobiologicznych, chemicznych i biologicznych, potwierdzające zgodność z wymogami zdrowotnymi
w niektórych przypadkach, wyniki badania poziomu zawartości pestycydów, mykotoksyn, metali ciężkich oraz GMO, skażeń promieniotwórczych
certyfikat potwierdzający numer partii produkcyjnej i termin przydatności do spożycia lub datę minimalnej trwałości
pełnomocnictwo w sprawach administracyjnych, jeśli obowiązuje (za dodatkową opłatą).

Dokumenty powinno się przedstawić w języku polskim lub innym języku urzędowym Unii Europejskiej. Możliwe, że pracownik stacji zażąda uwierzytelnionego tłumaczenia dokumentacji złożonej w innym języku urzędowym UE niż polski.

W przypadku, gdy twór towar objęty jest szczególnymi wymogami w ramach przepisów unijnych, stosuje się Wspólnotowy Dokument Wejścia (CED). Dołącz oryginały dokumentów wymaganych analiz, certyfikat analiz i świadectwo zdrowia.

Po złożeniu dokumentów poinformuj właściwą stację, gdy towar znajdzie się na miejscu.

2. Stacja sprawdza dokumentację

Jak tylko pracownik stacji otrzymana potwierdzenie nadejścia towaru i przyjmie Twój wniosek, Twoje zgłoszenie zostanie odnotowane w rejestrze, a dokumenty sprawdzone.

3. Przeprowadzenie oceny warunków transportu i przechowywania towaru

Następnym etapem jest skontrolowanie czy towar jest przewożony i przechowywany należycie. Szczególną uwagę poświęca się stanowi sanitarnemu pojazdu oraz higienie przewozu. Badany jest także poziom temperatury dla żywności:

mrożonej – temperatura poniżej -18ºC
wymagającej przechowywania w warunkach chłodniczych – temperatura od 0ºC do 4ºC
niewymagającej przechowywania w obniżonej temperaturze – temperatura maksymalnie do 20ºC.
pobranie próbki towaru i poddanie jej ocenie

4. Pobranie próbki towaru i poddanie jej ocenie.

Skontrolowane zostaną:

stan opakowań towaru
oznakowania na opakowaniach
artykuły za pośrednictwem oceny organoleptycznej (zmysłów), jak zapach oraz barwa.

Czasami konieczna jest kontrola u odbiorcy, w składzie celnym lub w innym miejscu złożenia towaru. W takim przypadku, partia towaru zostanie objęta procedurą tranzytu przez urząd celny.

5. Otrzymanie protokołu z kontroli granicznej

Po zakończonych czynnościach kontrolnych, uzyskasz oryginał protokołu kontroli. Stacja zachowuje jego kopię.

6. Uzyskanie świadectwa lub zakazu wprowadzenia towaru na rynek

Po uzyskaniu pozytywnego wyniku, otrzymasz świadectwo (oryginał) oraz jego jedną kopię. Drugą kopię zachowuje państwowy graniczny lub powiatowy inspektorat sanitarny. Dostępne są świadectwa:

spełnienia wymagań zdrowotnych przez środki spożywcze albo materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością
przydatności do produkcji substancji pomagającej w przetwarzaniu.

Świadectwo spełnienia wymagań zdrowotnych - kontrola sanitarna — Świadectwo spełnienia wymagań zdrowotnych – pierwsza strona

Jeśli tak stanowią przepisy unijne, otrzymasz inny ekwiwalent.

W razie wyniku negatywnego, otrzymujesz decyzję inspektora o niedopuszczeniu towaru do obrotu. Taki towar znajdzie się w Systemie Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF).

Co, jeśli towar nie przejdzie kontroli sanitarnej?

Jeśli wynik będzie negatywny, państwowy inspektor sanitarny może wydać decyzję o:

zakazie wprowadzenia towaru do obrotu
zwrotu do kraju spoza UE
zniszczenia na Twój koszt
możliwości wykorzystania towaru do innych celów, np. przemysłowych.

Masz prawo odwołać się do 14 dni od wydania decyzji. Odwołanie należy złożyć do odpowiedzialnego za wydaną decyzję państwowego inspektora sanitarnego. W piśmie wystarczy oświadczenie, że nie zgadzasz się z decyzją i żądasz rozpatrzenia odwołania, oraz Twoje dane.

Po zapoznaniu się z odwołaniem, dany inspektor może:

uchylić zaskarżoną decyzję w całości lub tylko w części
utrzymać w mocy zaskarżoną decyzję
umorzyć postępowanie odwoławcze.

Ile kosztuje kontrola sanitarna na granicy?

Należną opłatę zapłacisz gotówką w kasie granicznej lub powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Możesz również dokonać przelewu na rachunek bankowy stacji, w której przeprowadzona została kontrola sanitarna. W przypadku przelewu, dowód wpłaty przedstawić przy odbiorze świadectwa. Koszty kontroli sanitarnej zależą od wykonanych czynności.

Koszty przedstawiają się następująco:

kontrola dokumentacji towaru zgłoszonego do granicznej kontroli sanitarnej – 17 zł
oględziny towaru o masie
- do 500 kg – 17 zł
- powyżej 500 kg do 1 tony – 40 zł
- powyżej 1 tony do 10 ton – 100 zł
- powyżej 10 ton do 25 ton – 200 zł
- powyżej 25 ton do 60 ton – 300 zł
- powyżej 60 ton – 500 zł
kontrola środka transportu
- w którym towar jest przewożony – 41 zł
- w przypadku przewozu w jednym środku transportu towaru przez importerów, każdy z nich ponosi opłatę – 20 zł
pobranie próbek
- proste – 17 zł
- złożone – 52 zł
przewóz próbek do laboratorium samochodem służbowym lub prywatnym, który wykorzystywany jest do celów służbowych
- do 25 km – 20 zł
- powyżej 25 km – koszt przewozu stanowiący iloczyn kilometrów i maksymalnej stawki za 1 km przebiegu
przewóz próbek za pośrednictwem kuriera – stawka firmy kurierskiej
wykonanie badań laboratoryjnych – zgodnie ze stawkami określonymi w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie opłat za czynności wykonywane przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach urzędowych kontroli żywności (od 6 do 1512 zł)
w przypadku świadectwa stwierdzającego spełnienie wymagań zdrowotnych przez ośrodek spożywczy lub materiał i wyrób przeznaczony do kontaktu z żywności
- sporządzenie – 35 zł
- każdy dodatkowy egzemplarz świadectwa – 5 zł
w przypadku wspólnotowego dokumentu wejścia (CED) lub innego dokumentu wydanego na podstawie przepisów prawa unijnego dotyczącego przewozu żywności lub materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością z państwa trzeciego
- sporządzenie – 35 zł
- każdy dodatkowy egzemplarz CED lub innego dokumentu – 5 zł
w przypadku dokumentu eksportowego wydawanego na podstawie przepisów państwa trzeciego
- sporządzenie – 35 zł
- każdy dodatkowy egzemplarz tego dokumentu – 5 zł