Wyroby wprowadzane na rynek muszą być zgodne z wymaganiami na rynku docelowym. Co, jeśli dla danego typu produktu nie ma oddzielnego aktu prawnego Unii Europejskiej? Wcale nie oznacza to, że daje się importerowi wolną rękę. Jeśli wymagania bezpieczeństwa wobec Twojego produktu nie zostały określone w szczegółowym rozporządzeniu lub dyrektywie, zastosowanie ma dyrektywa 2001/95/WE ws. ogólnego bezpieczeństwa produktów.
Dyrektywa 2001/95/WE ws. ogólnego bezpieczeństwa produktów
Dyrektywa 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, znana także pod nazwą GPS (skrót od ang. general product safety), ma za cel zapewnić bezpieczeństwo niemalże wszystkich produktów wprowadzanych na rynek Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA, EOG).
Dyrektywę GPS stosuje się, gdy brak przepisów szczególnych obowiązujących we Wspólnocie, które regulowałyby bezpieczeństwo danego typu produktu. Jeśli produkty podlegają szczególnym wymogom związanym z bezpieczeństwem ustanowionym w odmiennym akcie, dyrektywę 2001/95/WE stosuje się tylko w zakresie kategorii zagrożeń, które w tym akcie nie występują.
Produkt to wyrób, także w kontekście świadczenia usług, przeznaczony dla konsumentów lub może on być przez nich użyty. Produkt bezpieczny to taki, który przy normalnym użytkowaniu nie stwarza żadnego zagrożenia. Za taki produkt są uważane także takie stwarzające minimalne zagrożenie, które jest uznawane za dopuszczalne przy stosowaniu w przewidywanych warunkach. Dyrektywę również obejmują produkty sprzedawane kanałami online.
Oceniając bezpieczeństwo produktu, zwraca się uwagę na:
- cechy produktu: opakowanie, skład, instrukcję montażu oraz uruchomienia, w niektórych przypadkach instrukcję instalacji oraz konserwacji
- oddziaływanie danego dobra na inne, jeżeli ma ono być z takimi użytkowane
- wygląd produktu: oznakowania, ostrzeżenia, instrukcja użytkowania i pozbycia się zużytego produktu
- kategorie konsumentów, którzy mogą być narażeni na szczególne ryzyko podczas użytkowania produktu.
Wyroby wykluczone z dyrektywy 2001/95/WE
Dyrektywa w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów nie ma zastosowania do wyrobów takich jak:
- produkty z drugiej ręki (używane)
- antyki
- towary wymagające naprawy lub renowacji.
Warunkiem jednak jest poinformowanie odbiorcy o tym, że wyrób podlega pod tą klasyfikację.
Dyrektywa GPS nie ma obowiązuje także produktów, które są regulowane innymi aktami, jak:
- farmaceutyki
- urządzenia medyczne
- żywność.
Dyrektywa 2001/95/WE nie obejmuje również bezpieczeństwa sprzętu używanego przez dostawców usług, gdyż łączy się ono z bezpieczeństwem świadczonej usługi.
Produkty niebezpieczne a dyrektywa ws. ogólnego bezpieczeństwa produktów
Jeśli dany produkt stanowi zagrożenie, może to skutkować:
- nakazem wyeliminowania zagrożeń związanych z produktem
- wycofaniem wyrobu z obrotu
- wycofaniem produktu od konsumentów
- zakazaniem produktu w obrocie.
W polskim prawodawstwie, każdy, kto wprowadza na rynek produkt figurujący w rejestrze produktów niebezpiecznych, podlega grzywnie albo karze pozbawienia wolności do lat 2, lub obu tym karom łącznie.
Dla lepszej współpracy organów odnośnie do nadzorowania rynku i oceny ryzyka, stworzono RAPEX – system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach nieżywnościowych (ang. Rapid Exchange of Information System – [wspólnotowy] system szybkiej informacji). Jest to narzędzie stosowane w kontaktach między państwami członkowskimi a Komisją Europejską. RAPEX umożliwia szybkie powiadamianie o produktach stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa i zdrowia konsumentów, a także dla środowiska. Komisja może w takich przypadkach podjąć środki „nadzwyczajne”, w postaci na przykład ograniczeń produktu w obrocie.
W systemie RAPEX nie rejestruje się:
- żywności oraz pasz
- środków farmakologicznych
- wyrobów medycznych.
Obowiązki podmiotów wyszczególnionych w dyrektywie 2001/95/WE
Obowiązki producenta w dyrektywie GPS
Według definicji dyrektywy, producent to wytwórca produktu lub jego przedstawiciel. Obowiązkami producenta jest:
- wprowadzenie do obrotu tylko takiego produktu, który nie stwarza zagrożenia lub stwarza je w dopuszczanym zakresie, z uwzględnieniem prawodawstwa krajowego
- dostarczenie konsumentowi informacji, które przydadzą się do oceny zagrożeń związanych z użytkowaniem danego produktu
- poinformowanie konsumenta jakie działania ma podjąć, by uniknąć wyżej wspomnianych zagrożeń
- współpraca z organami nadzoru.
Obowiązki importera
W dyrektywie, importer, profesjonalnie zajmujący się wprowadzaniem wyrobu na rynek, jest uważany za dystrybutora. Obowiązki takiego podmiotu to:
- respektowanie prawodawstwa krajowego i ogólnounijnego
- wprowadzanie do obrotu jedynie takiego produktu, co do którego nie ma przypuszczeń by był niebezpieczny
- monitorowanie bezpieczeństwa produktów wprowadzanych do obrotu handlowego
- prowadzenie i zapewnienie dokumentacji niezbędnej do stwierdzenia pochodzenia produktów
- współpraca z producentami i właściwymi władzami w ramach podejmowanych działań zorientowanych na unikanie zagrożeń.
Jednym z najlepszych kroków, jakie może przedsięwziąć importer, to zweryfikowanie dostawcy. Zmniejszy to przede wszystkim prawdopodobieństwo otrzymania sfałszowanych dokumentów oraz certyfikatów.
Dyrektywa 2001/95/WE ws. ogólnego bezpieczeństwa produktów a powiązane akty
Aktami wdrażającymi dyrektywę GSP w polskim prawodawstwie są:
- Ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz.U. 2003 nr 229 poz. 2275)
- Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestru produktów niebezpiecznych (Dz.U. 2004 nr 87 poz. 814).
O czym jeszcze warto wiedzieć?
Do dyrektywy ws. ogólnego bezpieczeństwa produktów odnosi się do ponad setka norm europejskich EN. Ich listę znajdziesz na oficjalnej stronie Rady Europejskiej. Wiele z nich dotyczy produktów przeznaczonych dla dzieci, pływających przedmiotów rekreacyjnych, czy sprzętu gimnastycznego i treningowego.
W Polsce nadzór nad importem produktów podchodzących pod dyrektywę 2001/95/WE sprawuje UOKiK.
Oznakowanie CE
W przypadku dyrektywy 2001/95/WE nie ma obowiązku nanoszenia znaku CE. Oznacza to również, że przy produktach pod nią podchodzących nie obowiązują dokumenty takie jak deklaracja zgodności czy test reports. Nałożenie znaku CE, gdy nie jest to wskazane, podlega karze.
Znak CE jest wymagany przy produktach pochodzących pod niektóre Dyrektywy Nowego Podejścia. Zachęcamy do zapoznania się z dyrektywami opracowanymi przez nasz zespół ekspertów:
- maszynowa 2006/42/WE
- zabawkowa 2009/48/WE
- ekoprojekt – dyrektywa ecodesign 2009/125/WE
- niskonapięciowa LVD 2014/35/UE
- kompatybilności elektromagnetycznej (EMC) 2014/30/UE
- RoHS 3 2015/863
- RED 2014/53/UE.
