Na rynek polski powinny trafiać wyroby zgodne z odpowiednimi wymaganiami. W celu weryfikacji ich zgodności, przeprowadzane są kontrole, szczególnie towarów importowanych. UOKiK, urząd nadzoru rynku przy imporcie, za pośrednictwem Inspekcji Handlowej kontroluje produkty w obrocie lub do niego przeznaczone. Sprawdza się, czy dany towar jest zgodny z normami unijnymi, czy posiada oznakowanie oraz czy spełnia ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa.
Czym jest UOKiK?
UOKiK, czyli Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jest centralnym organem administracji państwowej. Prezes UOKiK odpowiada bezpośrednio przed Prezesem Rady Ministrów. Ma za zadanie kształtowanie polityki ochrony konsumentów oraz antymonopolowej, a także opiniowanie projektów pomocy publicznej.
UOKiK ma swoje korzenie w Urzędzie Monopolowym, który w latach 1990-1996 zajmował się przeciwdziałaniem praktykom monopolistycznym. Po zmianie nazwy, w zakres działań weszła ochrona interesów konsumentów, a także nadzór nad Inspekcją Handlową. Od 2000 r. Urząd monitoruje pomoc publiczną oraz ogólne bezpieczeństwo produktów.
W 2004 r. z tytułu wejścia Polski w strukturę Unii Europejskiej, zharmonizowano polskie prawo antymonopolowe i konsumenckie regulacje z obowiązującymi w Unii. Tym samym, narodził się system monitorowania jakości paliw oraz system nadzoru rynku dla wyrobów podlegających dyrektywom wspólnotowym.
Pięć lat później, UOKiK przejął obowiązki Głównego Inspektoratu Inspekcji Handlowej. Przez następne lata, dokonywano zmian przepisów ustawy o ochronie konsumentów oraz konkurencji.
Jakimi sprawami zajmuje się UOKiK?
W zakresie ochrony konsumentów:
- prowadzi postępowania odnośnie do praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Następstwem mogą być: nakaz zaniechania kwestionowanych działań, nałożenie kary pieniężnej oraz nakaz usunięcia trwających skutków naruszenia. Nawet przed zakończeniem postępowania, prezes ma prawo wydać decyzję tymczasową zobowiązującą przedsiębiorcę do zaniechania określonych działań mając na uwadze dobrostan konsumenta
- zajmuje się sprawami związanymi z niedozwolonymi wzorami umów (tj. sprzecznych z prawem oraz dobrymi obyczajami)
- upublicznia ostrzeżenia konsumenckie w przypadku, gdy przedsiębiorca dopuszcza się praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Czyny te mogą spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki dla dużej części konsumentów
- udostępnia bezpłatne komunikaty o zjawiskach i zachowaniach mogących istotnie zagrażać interesom konsumentów
- wyraża stanowisko w sprawach dotyczącej ochrony konsumentów przed sądem powszechnym
- korzysta z instytucji tajemniczego klienta w celu uzyskania dowodów niezbędnych do prowadzenia postępowania
- prowadzi postępowania w sprawach ogólnego bezpieczeństwa produktów – służących ochronie zdrowia i życia konsumentów. Prezes UOKiK ma prawo z tego tytułu nakazać między innymi wycofanie z rynku wyrobu stwarzającego zagrożenie oraz nałożyć karę pieniężną w wysokości do 100 tys. zł
- dba o to, by obrocie znajdowały się wyłącznie wyroby bezpieczne i spełniające zasadnicze wymagania
- zarządza systemem kontrolowania i monitorowania jakości paliw.
W zakresie ochrony konkurencji, prezes UOKiK:
- prowadzi postępowania antymonopolowe dotyczące praktyk, które ograniczają konkurencję – np. wobec niedozwolonych porozumień horyzontalnych (zwanych kartelami) oraz nadużywania pozycji dominującej na rynku. Konsekwencją może być nałożenie kary pieniężnej lub nakaz zaniechania kwestionowanych działań
- ma prawo kontroli koncentracji przedsiębiorców aby zapobiec sytuacji, kiedy podmiot łączący się z drugim (i kolejnym) dominują na rynku jako jedność.
W sprawie opinii publicznej, prezes UOKiK:
- opiniuje projekty pomocowe udzielane przedsiębiorcom w ramach programów pomocowych oraz decyzji indywidualnych przed ich wysłaniem do Komisji Europejskiej
- nadzoruje wsparcie udzielane przedsiębiorcom
- przygotowuje raporty roczne o wsparciu państwa, analizując jego skuteczność i efektywność.
Jak można się skontaktować z UOKiK?
Strona internetowa Urzędu: link
Centrala: tel. +48 22 55 60 800; e-mail uokik@uokik.gov.pl
Adres: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, plac Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
Godziny pracy Urzędu: 8:15 – 16:15
Fundacja Konsumentów prowadzi Infolinię Konsumencką: tel. 801 440 220 oraz 22 290 89 16 (od poniedziałku do piątku w godz. 8:00 – 18:00, opłata wg taryfy operatora)
Adres e-mail: porady@dlakonsumentow.pl
W wyszukiwarce znajdziesz instytucje według typu problemu na określonym obszarze.
UOKiK jako urząd nadzoru rynku przy imporcie
Najsłabszym ogniwem łańcucha transakcji usług oraz produktów jest konsument. W celu jego ochrony, jednym z głównych zadań UOKiK jest monitorowanie systemu nadzoru rynku. UOKiK weryfikuje zgodność produktów ze wszystkimi przepisami, a także zapewnia ich bezpieczeństwo.
Oznacza to, że obowiązkiem importera jest nie tylko zebranie wszelkich dokumentów potrzebnych, aby produkt został dopuszczony do obrotu, ale także sprawdzenie ich autentyczności. Importer powinien być wyposażony w wiedzę na temat wymagań dotyczących produktów, które wprowadza na rynek polski. Przykładem może być wymóg oznaczenia CE przy produktach objętych Dyrektywami Nowego Podejścia oraz dostarczenie konsumentom informacji w języku polskim, jak instrukcja.
Warto wspomnieć, że UOKiK monitoruje podmioty, które wcześniej dopuściły się naruszeń lub świadomie dążyły do ich popełnienia. Dla importera może to oznaczać wzmożone kontrole, realizowane przez Inspekcję Handlową z ramienia UOKiK. Importer wprowadzający na rynek produkty niespełniające wymagań bezpieczeństwa (przykłady), może zostać ukarany karą pieniężną wynoszącą do 100 tys. zł.
Istnieje parę grup produktów, które szczególnie są uwzględniane przy działaniach kontrolnych:
- żywność (czy nie jest sfałszowana)
- wyroby mogące zawierać substancje zakazane
- paliwa
- wyroby niespełniających wymagań unijnego prawodawstwa harmonizacyjnego.
Wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej (IH) ma prawo do pobierania nieodpłatnie trzech próbek produktu. W przypadku stwierdzenia, że produkt nie stanowi zagrożenia, opłaty dotyczące badań oraz wydania opinii ponoszone są z budżetu państwa.
Jeśli prezes UOKiK uzna, że produkt stwarza zagrożenie dla życia i zdrowia użytkowników, poprzez wydanie decyzji ma prawo zakazać wprowadzania produktu na rynek albo zobowiązać jego producenta, importera lub dystrybutora do:
- ostrzeżenia o niebezpieczeństwie konsumentów, np. przez wydanie komunikatu
- oznakowania produktu ostrzeżeniami o zagrożeniach, jakie powoduje
- wycofanie produktu z rynku (wszystkich egzemplarzy od dystrybutorów)
- wyeliminowanie zagrożenia
- uczynienie produktu niezdatnym do użytku lub jego zniszczenie
- wycofanie produktu od konsumentów, co wiąże się z odkupieniem od konsumentów danego produktu po cenie nabycia.
Przypadek nr 1.: Import zabawek a kontrola UOKiK
Zabawki są najczęściej zgłaszaną kategorią produktów (68%). Dodatkowym wyzwaniem jest niedoprecyzowanie, co jest zabawką, a co nią nie jest. W 2019 r. inspektorzy IH przebadali 2636 zabawek, z czego 26,7% zostało zakwestionowanych. Nieprawidłowości dotyczyły najczęściej kwestii formalnych.
W 2016 r. wszczęto postępowanie w sprawie wprowadzonej do obrotu niezgodnej z wymaganiami trampoliny, sprowadzonej od firmy mającej siedzibę w Hongkongu. Wybór był zgodny z częścią wymagań określonych w PN-EN 71-14:2015-02 „Bezpieczeństwo zabawek. Część 14: Trampoliny do użytku domowego”, lecz nie posiadał obowiązkowych ostrzeżeń, oznakowań oraz odpowiedniej instrukcji. Co więcej, nie została wystawiona deklaracja zgodności WE oraz nie został naniesiony znak CE.
Importer dostarczył dokumenty, w tym deklarację producenta określającą, że certyfikat badania potwierdzająca zgodność wyrobu z zasadniczymi wymaganiami Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/48/WE. Urząd wykrył jednak dalsze nieścisłości, m.in niektóre pisma wskazywały na to, że wyrób jest klasyfikowany jako sprzęt sportowy, nie zabawka.
UOKiK zobowiązał importera do usunięcia niezgodności wyrobu lub wycofania go z obrotu oraz powiadomienia konsumentów o stwierdzonych niezgodnościach w jednym ogólnopolskim dzienniku w wyznaczonym terminie. Importer dostarczył do Urzędu pisma potwierdzające m.in. wycofanie towaru z obrotu oraz zamieszczenie ogłoszenia w prasie.
Przypadek nr 2.: Import maszyny
Wyrób o nazwie szlifierka kątowa została sprowadzona z prowincji Zhejiang w Chinach. Jako że została ona wprowadzona do obrotu pod nazwą własną, podmiot polski uznano za producenta.
Przeprowadzone badania wykazały, że maszyna nie spełnia wymagań określonych w normie PN-EN 60745-1:2009 Narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym – Bezpieczeństwo użytkowania – Część 1: Wymagania ogólne oraz w normie PN-EN 60745-2-3:2011 Narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym – Bezpieczeństwo użytkowania – Część 2-3: Wymagania szczegółowe dotyczące szlifierek, polerek i szlifierek dyskowych. Wobec tego maszyna nie została zaprojektowana właściwie do bezpiecznego użytkowania oraz powinna zostać usunięta z rynku.
Producent odwołał się od decyzji niezgodności wyrobu z przepisami oraz wycofaniem go z obrotu. Dostarczył on dokumenty poświadczające o pozytywnych wynikach badań i spełnieniu wymagań. UOKiK uznał, że wyrób spełnia wymagania oraz umorzył sprawę.
Przypadek nr 3.: Import sprzętu elektrycznego
Sprzęt oświetleniowy jest trzecią najczęściej zgłaszaną kategorią do kontroli (6%). W samym II kwartale 2018 r., skontrolowano 300 rodzajów wyrobów – 258 opraw oświetleniowych i 42 źródła światła. Łącznie zakwestionowano 106 modeli wyrobów (35,3%) – 105 opraw i 1 źródło światła.
Inspekcja Handlowa zakwestionowała lampę sprowadzoną z chińskiej prowincji Guangdong. Obok oznakowania CE podano dane importera. Uznano, że na wyrobie brakuje nazwy i adresu producenta oraz instrukcji i informacji dot. bezpieczeństwa, co narusza normę PN-EN 60598-1:2015-04 „Oprawy oświetleniowe. Część 1: Wymagania ogólne i badania”. Przedsiębiorca został zobowiązany do naprawienia formalnych błędów.
Przedsiębiorca, poprzez usunięcie słowa „Importer” z wyrobu, określił się jako producent lampy, a także nadesłał wzór instrukcji. Jako producent, przedsiębiorca poinformował o błędzie odbiorców, a niezgodności zostały usunięte. Przedsiębiorca nie zgodził się także z zarzutem Urzędu, iż wyrób nie spełnia wymagań, ponieważ wyniki będące w jego posiadaniu wskazują inaczej. Nowe badania wskazały na wynik pozytywny.
Z powodu, iż przedsiębiorca nie dołączył dowodu naprawienia błędu w wyznaczonym terminie (tj. dołączenia do wyrobu wymaganej instrukcji), UOKiK nałożył na niego karę pieniężną w wysokości 1000 zł.
UOKiK a import: podsumowanie
Aby mieć pewność, że jako importer sprowadzasz produkty spełniające wymagania na rynku docelowym, zadbaj o to, przy produkt posiadał wszelkie wymagane oznaczenia, dokumenty oraz certyfikaty. Poprzez spełnienie tego warunku, prawdopodobieństwo otrzymania negatywnego wyniku po kontroli Inspekcji Handlowej jest niewielkie. Na naszych szkoleniach dowiesz się, jak nie popełniać podstawowych błędów przy imporcie.
