Importerzy wprowadzający wyroby z kraju trzeciego na rynek Unii Europejskiej muszą dowieść, że spełniają one określone wymagania. W ramach weryfikacji zazwyczaj przeprowadzana jest ocena zgodności wyrobów. Jak wygląda procedura oceny zgodności wyrobów w Polsce?
Ocena zgodności wyrobów w Polsce
Co to jest ocena zgodności?
Ocena zgodności to proces wykazujący, czy zostały spełnione zasadnicze wymagania dotyczące produktu zawarte w określonych dyrektywach/rozporządzeniach. Przeprowadzenie procedury oceny zgodności jest niezbędne, by zapewnić zgodność z ustawodawstwem wprowadzanego po raz pierwszy na rynek Unii produktu z państw trzecich.
Czynności z zakresu oceny zgodności, w tym wzorcowanie, badania, certyfikację i inspekcję, wykonuje zazwyczaj jednostka oceniająca zgodność. Jednostki te często zlecają podwykonawcom realizację części zadań związanych z oceną zgodności lub korzystają z usług spółek zależnych. Nie zawsze wymagane jest zaangażowanie jednostek notyfikowanych.
Dzięki ocenie zgodności konsument może być pewien, że dany produkt spełnia obowiązujące wymagania. Ocena zgodności jest także uzupełnieniem nadzoru rynku, gwarantując, że na rynek europejski nie są wprowadzane wyroby niespełniające wymagań.
Kto jest odpowiedzialny za ocenę zgodności?
Ocena zgodności jest obowiązkiem producenta. Należy jej dokonać przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu lub oddaniem do użytku. Importer upewnia się co do przeprowadzenia procedur oceny zgodności oraz dostępności oznakowania produktu i dokumentacji sporządzonej przez producentów do wglądu dla właściwych organów krajowych.
W procedurze oceny zgodności biorą udział producenci (i ich upoważnieni przedstawiciele), importerzy, jednostki certyfikujące, jednostki kontrolujące oraz laboratoria.
Ustawa o systemie oceny zgodności w Polsce
Zasady funkcjonowania systemu oceny zgodności z zasadniczymi i szczegółowymi wymaganiami dotyczącymi wyrobów w Polsce określa ustawa o systemie oceny zgodności z dnia 30 sierpnia 2002 r.
Jakich wyrobów dotyczy ustawa o systemie oceny zgodności?
Ustawa ta dotyczy:
- wodnych kotłów grzewczych opalanych paliwami ciekłymi lub gazowymi
- urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska
- wyrobów ze szkła kryształowego
- maszyn
- wyrobów aerozolowych
- sprzętu elektrycznego i elektronicznego w zakresie ograniczenia stosowania niektórych substancji niebezpiecznych
- określonych wyrobów wykorzystujących energię
- wyrobów medycznych.
Procedura oceny zgodności
System oceny zgodności tworzą:
- przepisy określające zasadnicze i szczegółowe wymagania dotyczące wyrobów
- przepisy oraz normy określające działanie podmiotów uczestniczących w procesie oceny zgodności.
Kontroluje się, czy produkty wprowadzone/wprowadzane na teren UE/EFTA spełniają wymagania (zasadnicze, szczegółowe i inne). Aby sprawdzić, czy wyrób spełnia zasadnicze wymagania, poddaje się go:
- badaniom (producenta/jego upoważnionego przedstawiciela lub notyfikowane laboratorium, jeśli wymagane)
- weryfikacji przez notyfikowaną jednostkę kontrolującą
- certyfikacji przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą.
Oceny zgodności wyrobu ze szczegółowymi wymaganiami dokonuje producent lub importer.
Kluczowe jest m.in. stosowanie oznakowania zgodności, czyli umieszczenie znaków potwierdzających zgodność wyrobu z zasadniczymi/szczegółowymi wymaganiami. Oznakowanie ma miejsce, jeśli wystawione zostały wydane (jeśli przewidywane):
- certyfikat zgodności (przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą jako rezultat certyfikacji)
- deklaracja zgodności (przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela stwierdzająca na jego wyłączną odpowiedzialność, że wyrób jest zgodny z zasadniczymi wymaganiami).
Jakie są kary za nieoznakowanie wyrobu?
Każdy, kto wprowadza do obrotu wyroby:
- niezgodne z zasadniczymi wymaganiami
- posiadające oznakowanie, ale niespełniające wymagań lub bez deklaracji zgodności
- posiadające oznakowanie, któremu nie podlegają
- posiadające oznakowanie wprowadzające w błąd konsumenta, użytkownika lub dystrybutora
- nieposiadające wymaganych oznakowań
podlega grzywnie, nawet powyżej 100 tys. zł.
Dokumentacja dot. oceny zgodności
Producent lub jego upoważniony przedstawiciel ma obowiązek przechowywać dokumentację dotyczącą wyrobów oraz wyników dokonanej oceny zgodności wyrobów z zasadniczymi wymaganiami przez okres 10 lat od daty wyprodukowania ostatniego wyrobu, chyba że szczegółowe przepisy stanowią inaczej.
Jeżeli producent ma siedzibę poza terytorium UE i EFTA oraz nie ustanowił upoważnionego przedstawiciela, obowiązek przechowywania kopii dokumentacji dotyczącej wyrobu i przeprowadzonej oceny zgodności przechodzi na importera.
Gdzie można znaleźć jednostki certyfikujące?
Najważniejszą bazą jednostek notyfikowanych i innych w państwach członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu jest NANDO.
Kto kontroluje wyroby w Polsce?
Kontrolę spełniania przez wyroby zasadniczych, szczegółowych lub innych wymagań w Polsce prowadzą:
- wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej
- inspektorzy pracy
- Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej
- organy Inspekcji Ochrony Środowiska
- organy nadzoru budowlanego
- Prezes Wyższego Urzędu Górniczego
- wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego.
Ponadto system nadzoru rynku tworzą organy:
- celne
- Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK)
- Prezes Urzędu Transportu Kolejowego
- dyrektorzy urzędów morskich
- Prezes Głównego Urzędu Miar oraz dyrektorzy okręgowych urzędów miar.
Sprawdź szczegółowe informacje na temat organów nadzoru rynku.
