Sprawozdanie CBAM – raportowanie towarów CO2

Importujesz wyroby z energochłonnych gałęzi przemysłu, np. aluminium, żelazo, stal czy cement? Od 1 października 2023 r. dotyczą Ciebie nowe obowiązki przy wprowadzaniu towarów do obszaru celnego Unii Europejskiej w ramach CBAM. Jednym z obowiązków w okresie przejściowym jest kwartalne sprawozdanie CBAM. Jak raportować ślad węglowy przy imporcie wyrobów CBAM?

Sprawozdanie CBAM – raportowanie towarów CO2

CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) to mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂. Instrument ten służy Unii Europejskiej w osiągnięciu celu projektu Gotowi na 55, czyli unijnej deklaracji klimatycznej na 2030 r. w drodze do neutralności klimatycznej.

Mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂ nakłada na importerów (i nie tylko) obowiązki uiszczania opłat węglowych od importu niektórych towarów spoza UE oraz sporządzania sprawozdań (raportów).

Czym są towary CBAM?

CBAM dotyczy towarów przywożonych na teren UE (włączając Szwajcarię, Lichtenstein, Norwegię i Islandię) z energochłonnych gałęzi przemysłu, takich jak:

• nawozy sztuczne i produkty azotowe
• stal i wyroby stalowe, żelazo
• energia elektryczna
• aluminium
• cement
• wodór.

Jako importera wiążą Cię zasady wynikające z CBAM, jeśli:

• importujesz powyższe produkty
• wprowadzasz do obrotu wyroby zawierające określone surowce
• wykorzystujesz wyroby CBAM jako surowce w uszlachetnianiu czynnym.

Uwaga! Są wyjątki od obowiązku raportowania CBAM, na przykład w przypadku towarów o wartości do 150 euro lub przesyłek powracających.

Od 2026 r., tylko mając status upoważnionego zgłaszającego CBAM można przywieźć towary CBAM. To, czy Twoja działalność podchodzi pod CBAM, łatwo sprawdzisz porównując kody HS tutaj.

Wdrażanie CBAM

Proces wdrażania instrumentu CBAM będzie trwał do 2034 r. Okres przejściowy obejmuje od 1 października 2023 r. do 31 grudnia 2025 r. Podczas tego okresu importerzy towarów CBAM muszą składać sprawozdania i nie wnoszą opłaty za ślad węglowy.

Czy trzeba się zarejestrować jako importujący towary CBAM?

Zgłaszający towary CBAM muszą się zarejestrować w elektronicznym rejestrze CBAM. Będzie on dostępny od 1 stycznia 2025 r.

Gdzie można złożyć sprawozdanie CBAM?

Do momentu uruchomienia oficjalnego rejestru CBAM, sprawozdania CBAM można składać w przejściowym rejestrze elektronicznym. O dostęp do rejestru należy wystąpić za pośrednictwem właściwego organu krajowego państwa członkowskiego, w którym importer ma siedzibę. Dla polskich podmiotów właściwy jest Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE).

Termin składania sprawozdania CBAM w okresie przejściowym

Importerzy unijni towarów CBAM, ich pośredni przedstawiciele celni, osoby posiadające zezwolenie na złożenie zgłoszenia celnego w ramach CBAM, a także pośredni przedstawiciele celni importerów nieunijnych mają obowiązek składania sprawozdań.

Sprawozdanie CBAM za kwartał od 1 października 2023 r. należy złożyć do 31 stycznia 2024 r. Kolejne kwartalne raporty należy składać do końca miesiąca następującego po tym kwartale. Ostatnie sprawozdanie kwartalne należy złożyć do 31 stycznia 2026 r.

Uwaga: wielu importerów spotkało się z problemami w raportowaniu CBAM. Ze względu na trudności w zgłaszaniu i składaniu sprawozdań CBAM, od 1 lutego 2024 r. w rejestrze przejściowym możliwe będzie wnioskowanie o opóźnione złożenie sprawozdania (request delayed submission). Oznacza to, że zgłaszający mają dodatkowe 30 dni na złożenie sprawozdania CBAM. Organy krajowe nie powinny nakładać kar za opóźnione złożenie sprawozdania CBAM.

Należy także pamiętać, że trzy pierwsze sprawozdania (czyli za kwartał od października 2023 r. do stycznia 2024 r. i kolejne) można korygować do 31 lipca 2024 r.

Co zawiera sprawozdanie CBAM?

Zgłaszający podaje w raporcie CBAM m.in.:

• datę sporządzenia sprawozdania, kody identyfikacyjne sprawozdania
• okres sprawozdawczy
• dane zgłaszającego objętego obowiązkiem sprawozdawczym
• towary przywiezione objęte mechanizmem CBAM wraz z kodami CN
• kraj produkcji
• emisje z towarów przywiezionych ogółem
• ilość towarów (całkowitą ilość każdego rodzaju towarów w megawatogodzinach w przypadku energii elektrycznej i w tonach w przypadku innych towarów, określoną dla każdej instalacji wytwarzającej towary w państwie pochodzenia)
• bezpośrednie emisje wbudowane (rzeczywisty całkowity poziom emisji wbudowanych, wyrażony w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na megawatogodzinę energii elektrycznej lub – w przypadku innych towarów – w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na tonę każdego rodzaju towarów, obliczony zgodnie z metodą określoną w załączniku IV)
• pośrednie emisje wbudowane (całkowite emisje pośrednie obliczone zgodnie z aktem wykonawczym)
• należną opłatę emisyjną (opłatę emisyjną należną w państwie pochodzenia za emisje wbudowane w towary przywożone, z uwzględnieniem rabatów lub innej dostępnej formy rekompensaty).

Towary CBAM a obliczanie ilości CO₂

Ilość CO₂ (emisji wbudowanych) należy obliczyć według załącznika IV do Rozporządzenia 2023/956. W załączniku zawarte zostały metody na ustalenie:

• wielkości rzeczywistych specyficznych emisji wbudowanych w przypadku towarów prostych (wytworzonych w procesie produkcji wymagającym tylko materiałów wsadowych i paliw o zerowej emisji wbudowanej)
• wielkości rzeczywistych specyficznych emisji wbudowanych w przypadku towarów złożonych
• wartości domyślnych.

W załączniku IV wyszczególniono również warunki stosowania:

• rzeczywistych emisji wbudowanych związanych z importowaną energią elektryczną
• rzeczywistych emisji wbudowanych dla emisji pośrednich
• wartości dostosowanych dla danego regionu pochodzenia.

Jak obliczyć emisję?

Wymogi raportowania CBAM pozwalają na wybór metodologii w zakresie wartości wykorzystywanych do obliczania „wbudowanych” emisji z importu w fazie przejściowej. Załącznik III do rozporządzenia wykonawczego 2023/1773 przewiduje dwa odmienne podejścia obowiązkowe od 2025 r., oparte na:

• obliczeniach (emisje określa się na podstawie danych dotyczących działalności)
• pomiarach (ciągły pomiar stężenia samych odpowiednich gazów cieplarnianych).

Aby ułatwić importerom wdrożenie się w system, Komisja pozwala na zastosowanie innych metod do obliczenia wielkości specyficznych emisji wbudowanych związanych z towarami wyprodukowanymi w instalacji do określonej daty:

• do 31 grudnia 2024 r.
  • system ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych w miejscu, w którym znajduje się instalacja, lub
  • obowiązkowy system monitorowania emisji w miejscu, w którym znajduje się instalacja, lub
  • system monitorowania emisji w instalacji
• do 31 lipca 2024 r. zgłaszający nie posiadający wystarczających informacji może stosować inne metody określania wielkości emisji, w tym wartości domyślne udostępnione i opublikowane przez Komisję na okres przejściowy lub wszelkie inne wartości domyślne określone w załączniku III.

Wprowadzanie zmian do raportów CBAM

Złożone raporty CBAM można modyfikować przez dwa miesiące od ich złożenia. Ponadto raporty za pierwsze dwa okresy sprawozdawcze mogą być modyfikowane do czasu upływu terminu trzeciego raportu. Ewentualne wnioski o aktualizację raportów po terminie będą rozpatrywane przez rok od złożenia sprawozdania.

Co się stanie, jeśli nie złożę sprawozdania CBAM?

Jeśli nie złożysz sprawozdania CBAM lub zrobisz to niewłaściwie, narażasz się na kary finansowe. Kary będą wynosić 10-50 euro za każdą tonę niezgłoszonych emisji wbudowanych. Ostrzejsze kary będą stosowane wobec podmiotów, które złożą więcej niż dwa niekompletne lub nieprawidłowe raporty z rzędu lub nie złożą raportu przez ponad pół roku.

Procedura CBAM krok po kroku w okresie przejściowym (październik 2023 r.-grudzień 2025 r.)

1. Importer (zgłaszający) otrzymuje towary CBAM spoza krajów UE i EFTA (Szwajcaria, Lichtenstein, Norwegia, Islandia).
2. Importer towarów CBAM składa zwykłe zgłoszenie celne (odprawia towar). Odprawiając towar w Polsce, podaje kod uszczegóławiający procedurę 2C2.
3. Organ celny (lub stosowany system informatyczny) informuje Komisję Europejską (przy użyciu rejestru przejściowego CBAM) o imporcie w ramach CBAM. Informacje te mogą następnie służyć do sprawdzania kompletności i dokładności kwartalnych raportów CBAM.
4. Zgłaszający żąda odpowiednich danych na temat konkretnych wbudowanych emisji importowanych towarów CBAM od operatorów (dostawców). Operator udostępnia dane, w miarę możliwości korzystając ze wzoru udostępnionego w tym celu przez Komisję. Dane mogą zostać dobrowolnie zweryfikowane przez zewnętrznego weryfikatora.
5. Zgłaszający przekłada kwartalne sprawozdanie CBAM do rejestru przejściowego CBAM.
6. Następuje wymiana informacji między Komisją a właściwymi organami w państwach członkowskich UE. Importer może zostać powołany do naniesienia poprawek pod karą/sankcją.

Uwaga! Zasady wynikające z instrumentu CBAM mogą zostać dookreślone poprzez akty wykonawcze. Zalecamy śledzenie na bieżąco oficjalnych kanałów właściwych organów. Zachęcamy do zapoznania się ze sporządzoną przez Komisję Europejską instrukcją CBAM dla importerów.

Szukasz rzetelnej wiedzy na temat raportowania CBAM? Zapisz się na nasze szkolenie importowe, a w prezencie dostaniesz między innymi kompleksowy ebook „Poradnik CBAM dla importerów”.