Zajmując się sprzedażą materiałów budowlanych zarówno w Polsce jak i na terenie całej Unii Europejskiej należy najpierw sprawdzić czy dany towar podlega pod normy krajowe czy europejskie. Na tej podstawie wiadomo czy wymaga europejskiego oznakowania CE czy znaku B. Opisany poniżej znak B jest krajowym znakiem potwierdzającym bezpieczeństwo produktu budowlanego i jego zgodność z wymaganiami krajowymi.
Znak B – informacje ogólne
Na produkty podlegające pod normy krajowe (oznaczane jako PN-EN) i Krajową Ocenę Techniczną należy pozyskać znak budowlany B. Oznacza to, że towary muszą być zgodne z Dz.U.18.1233 oraz Dz.U.19.1176, a także posiadać krajową deklarację właściwości użytkowych. Obecnie znak B jest nanoszony na towary budowlane, które spełniają wymagania polskiej normy (PN) lub posiadają Krajową Aprobatę Techniczną.
Od 31 grudnia 2020 r. obowiązkiem posiadania znaku budowlanego B i wystawienia krajowej deklaracji właściwości użytkowych zostaną objęte nowe wyroby budowlane. Zmiana będzie dotyczyć między innymi balustrad, kanałów wentylacyjnych, farb, okuć czy betonu towarowego.
Krajowa Ocena Techniczna
Krajowa Ocena Techniczna wydawana jest przez jednostki oceny technicznej oraz instytuty badawcze, wyznaczone przez ministra właściwego ds. Budownictwa. Wymaga się jej:
- w przypadku wyrobów nieobjętych zakresem przedmiotowym Polskiej Normy wyrobu
- gdy metoda oceny przewidziana w normach krajowych co najmniej jednej zasadniczej charakterystyki wyrobu nie jest właściwa
- gdy norma krajowa nie przewiduje metody oceny w odniesieniu do co najmniej jednej zasadniczej charakterystyki wyrobu.
Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o wyrobach budowlanych Krajowe Oceny Techniczne wyrobów budowlanych będą wydawane na wniosek producenta wyrobu przez:
- jednostki oceny technicznej (JOT), o których mowa w art. 6b ust.1 ustawy o wyrobach budowlanych, zgodnie z zakresem ich właściwości
- wyznaczone przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa krajowe jednostki oceny technicznej, będące instytutami badawczymi w rozumieniu ustawy z 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych.
Znak B – obowiązki producenta
- Producent określa typ wyrobu budowlanego, dla którego sporządza on krajową deklarację właściwości użytkowych.
- Producent ustala sposób oznaczenia określonego wcześniej typu wyrobu budowlanego w krajowej deklaracji właściwości (przy czym należy powiązać to oznaczenie z typem wyrobu, a więc z zestawem poziomów lub klas właściwości użytkowych oraz zamierzonym zastosowaniem wyrobu, określonymi w krajowej deklaracji).
- W systemie krajowym producent deklaruje obowiązkowo właściwości użytkowe odnoszące się do wszystkich zasadniczych charakterystyk, które mają wpływ na spełnienie podstawowych wymagań przez obiekty budowlane, z uwzględnieniem zamierzonego zastosowania.
- Wymaga się również, aby oznaczenie było niepowtarzalne w odniesieniu do typów wyrobów budowlanych produkowanych przez danego producenta.
Instytut Techniki Budowlanej
ITB jest instytutem badawczym (lub inaczej jednostką oceny zgodności – JOT), który prowadzi prace badawcze w dziedzinie budownictwa i dziedzinach pokrewnych. Zajmuje się między innymi sprawami związanymi z wprowadzaniem wyrobów budowlanych na rynek. Dodatkowo posiada akredytację Polskiego Centrum Akredytacji.
Świadczy usługi w zakresie badania wielu rodzajów materiałów budowlanych podlegających pod oznakowanie B i CE. W związku z tym Zakład Oceny Technicznej ITB oferuje:
- prowadzenie procedur udzielania Krajowych Ocen Technicznych ITB (KOT)
- prowadzenie procedur wydawania Europejskich Ocen Technicznych (ETA)
- opracowywanie Rekomendacji Technicznych ITB (RT ITB)
- współpracę z Europejską Organizacją ds. Oceny Technicznej (EOTA)
- współpracę z Europejską Unią ds. Aprobat Technicznych w Budownictwie (UEAtc).
System kontroli wyrobów budowlanych
System kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu tworzą:
- wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego
- Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego – Główny Urząd Nadzoru Budowlanego sprawuje nadzór nad przestrzeganiem przepisów prawa w procesie budowlanym i użytkowaniu obiektów budowlanych oraz nad wprowadzaniem do obrotu wyrobów budowlanych
- Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów – organ monitorujący funkcjonowanie systemu kontroli.
Dodatkowo w Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego działa Punkt Kontaktowy do Spraw Wyrobów Budowlanych, którego zadaniem jest nieodpłatne dostarczanie informacji o przepisach obowiązujących na terenie Polski w zakresie spełnienia podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych (takich jak uzyskanie znaku B lub certyfikatu CE) mających zastosowanie do zamierzonego użycia każdego wyrobu budowlanego.
Możliwe kary związane ze znakiem B
Ze względu na kwestie bezpieczeństwa przewidziano wysokie kary za naniesienie zarówno oznakowania CE jak i znaku B, gdy produkt nie jest zgodny z wytycznymi. Okazuje się, że w sytuacji, gdy producent umieści na wyrobie oznakowanie CE albo znak budowlany B, a wyrób ten nie ma właściwości użytkowych określonych w deklaracji właściwości użytkowych lub krajowej deklaracji może zapłacić karę w wysokości do 100 000 zł.
Natomiast udostępnienie na rynku krajowym wyrobu budowlanego, podlegającego obowiązkowi znakiem budowlanym B lub oznakowania CE bez posiadania tego oznakowania lub bez informacji towarzyszącej oznakowaniu lub nie dołączenie deklaracji właściwości użytkowych albo krajowej deklaracji przez sprzedawcę, skutkuje karą w wysokości do 10 000 zł.
Znak budowlany B a oznaczenie CE
Znak bezpieczeństwa B utrwalił się w środowisku producentów jako potwierdzenie bezpieczeństwa produktu jeszcze zanim Polska dołączyła do Unii Europejskiej. Jednak przed importem towarów budowlanych należy upewnić się, czy dany produkt podlega pod normy EN (PN-EN) lub EOT (Europejska Ocena Techniczna).
W zależności od tego, pod jakie normy podchodzi dany towar (europejskie czy krajowe), to musi mieć albo certyfikat europejski (CE) albo krajowy (znak B).
Nie można posiadać jednocześnie oznaczenia CE i znaku budowlanego B. Należy przy tym pamiętać, że wyrób wprowadzony w jednym kraju EOG (Europejski Obszar Gospodarczy) może być sprzedawany na całym terenie EOG.
W przypadku towarów budowlanych prawo dotyczące przyznawania oznaczenia CE reguluje Rozporządzenie CPR (Rozporządzenie w sprawie wyrobów budowlanych 305/2011). Zgodnie z jego treścią wyrobem budowlanym jest wszystko to, co zostaje trwale wbudowane w obiekty budowlane lub części obiektów budowlanych. Żeby uzyskać oznaczenie CE należy udowodnić zgodność z aktualnymi normami zharmonizowanymi i/lub uzyskać Europejską Ocenę Techniczną. Dodatkowo wymagane jest uzyskanie deklaracji właściwości użytkowych (DWU).
Należy również pamiętać, że jeśli produkt podlega pod rozporządzenie CPR oraz inne dyrektywy europejskie, wystawienie jedynie deklaracji właściwości użytkowych może nie być wystarczające. Przykładem takiego produktu jest brama garażowa, gdzie konieczne jest wystawienie również deklaracji zgodności WE.
