SDS (ang. SDS Safety Data Sheet, dawniej MSDS Material Safety Data Sheet) w Polsce znana też jako Karta Charakterystyki. Jest dokumentem wymaganym dla każdego rodzaju substancji określanych jako niebezpieczne. W działalności zawodowej zabrania się korzystania z tego typu materiałów bez posiadania MSDS. Obowiązek wynika z art. 31 rozp. REACH [Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006]. Wielostronicowy dokument zawiera opis zagrożeń związanych z daną substancją lub mieszaniną chemiczną oraz opis danych fizykochemicznych produktu. Ostrzega użytkowników o zagrożeniach związanych z konkretnymi produktami i zawiera wskazówki dotyczące sposobu w jaki należy się z nimi obchodzić. Przed importem towarów niebezpiecznych należy najpierw sprawdzić czy producent posiada certyfikat MSDS.
Co zawiera Karta Charakterystyki?
Dokument zawiera podstawowe informacje dla użytkownika, takie jak:
- dane producenta,
- opis towaru,
- model produktu,
- skład chemiczny,
- zawartość poszczególnych substancji,
- właściwości chemiczne i fizyczne,
- instrukcje dotyczące bezpieczeństwa: sposoby gaszenia pożaru, reakcje materiału na uszkodzenia, metody bezpiecznego pakowania i przewożenia, zagrożenia i ryzyko związane z użytkowaniem, raport toksyczności, informacje o sposobie utylizacji produktu.
Cele związane z MSDS
Do głównych celów należy informowanie o potencjalnych zagrożeniach związanych z daną substancją (mieszaniną), bezpiecznych sposobach korzystania z produktu, metodach minimalizowania ryzyka oraz stosownych krokach w przypadku wystąpienia skażenia lub wystąpienia innego rodzaju sytuacji niebezpiecznej. W ten sposób chroni zarówno zdrowie człowieka jak i środowisko.
Kto odpowiada za sporządzenie MSDS?
Producent, jego przedstawiciel, importer lub dostawca konkretnego produktu chemicznego odpowiadają za prawidłowe przygotowanie i późniejsze wprowadzenie do obrotu Karty Charakterystyki. Należy przy tym uwzględnić przygotowanie merytoryczne, czyli klasyfikację i opis zagrożeń, jak i formalne procedury.
Rozporządzenie REACH
Karta Charakterystyki jest dokumentem powiązanym z europejskim rozporządzeniem REACH. Zostało ono przyjęte w UE w celu polepszenia ochrony środowiska jak i zabezpieczenia zdrowia człowieka przed zagrożeniami związanymi z użytkowaniem substancji chemicznych. Działania te mają również w założeniach zwiększać konkurencyjność unijnego sektora chemikaliów. Ze względu na chęć ograniczenia liczby badań przeprowadzanych na zwierzętach rozporządzenie propaguje również alternatywne metody oceny zagrożeń.
Zgodnie z art. 31 ust. 8 rozporządzenia REACH: Kartę Charakterystyki substancji chemicznej dostarcza się w nieodpłatnie w formie papierowej lub elektronicznej nie później niż w dniu pierwszej dostawy substancji lub mieszaniny w następujących przypadkach:
- gdy substancja lub mieszanina spełniają kryteria klasyfikujące je jako stwarzające zagrożenie zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008,
- gdy substancja jest trwała, wykazująca zdolność do bioakumulacji i toksyczna lub bardzo trwała i wykazująca bardzo dużą zdolność do bioakumulacji zgodnie z kryteriami zawartymi w załączniku XIII,
- gdy substancja znajduje się na liście sporządzonej zgodnie z art. 59 ust. 1 (tzw.” Lista kandydacka”) z powodów innych niż określone wcześnie).
Wymagania dotyczące dostarczenia SDS
Na żądanie odbiorcy dostawca jest zobowiązany dostarczyć Kartę Charakterystyki substancji chemicznej pod warunkiem, że mieszanina nie zostaje zaklasyfikowana jako stwarzająca zagrożenie zgodnie z tytułami I i II rozporządzenia (WE) nr 1272/2008, ale zawiera:
- w stężeniach wynoszących osobno co najmniej 1% wag. w przypadku mieszanin niewystępujących w postaci gazu oraz co najmniej 0,2% obj. w przypadku mieszanin występujących w postaci gazu, substancję, która stwarza zagrożenie dla zdrowia ludzkiego lub środowiska,
- w stężeniach wynoszących osobno co najmniej 0,1% wag. w przypadku mieszanin niewystępujących w postaci gazu przynajmniej jedną substancję, która jest rakotwórcza kategorii 2 lub działa szkodliwie na rozrodczość kategorii 1A, 1B i 2, działa uczulająco na skórę, kategorii 1, lub działa uczulająco na drogi oddechowe, kategorii 1, lub ma wpływ na laktację lub oddziałuje szkodliwie na dzieci karmione piersią lub jest trwała, wykazująca zdolność do bioakumulacji i toksyczna (PBT) zgodnie z kryteriami określonymi w załączniku XIII lub bardzo trwała i wykazująca bardzo dużą zdolność do bioakumulacji (vPvB) zgodnie z kryteriami określonymi w załączniku XIII lub która została umieszczona na liście sporządzonej zgodnie z art. 59 ust. 1 z powodów innych niż określone wcześniej substancję, w przypadku której zostały określone we Wspólnocie najwyższe dopuszczalne stężenia w środowisku pracy.
Karta Charakterystyki – o czym trzeba pamiętać?
- powinna być aktualizowana i uzupełniona zgodnie z wytycznymi zawartymi w ustawie o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (przy każdej zmianie prawnej, zgodnie z wytycznymi zawartymi w ustawie o substancjach chemicznych i ich mieszaninach oraz przepisach Wspólnotowych.)
- dla produktów przeznaczonych na rynek zagraniczny powinna być sporządzona i wystawiona w języku danego kraju przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje (odpowiednią wiedzę merytoryczną m.in. z zakresu chemii, prawa, toksykologii itp.)
- powinna uwzględniać poszczególne potrzeby i wiedzę jej użytkowników
- powinna być zgodna z przepisami unijnymi oraz z przepisami państwa na terenie którego substancja lub preparat jest wprowadzany do obrotu, (Nomenklatura stosowana w celu opisów zagrożeń jest ściśle zdefiniowana w każdym kraju. Dosłowne tłumaczenie nie stanowi gwarancji zgodności z ustawodawstwem.)
- wprowadzanie do obrotu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej wymaga zgłoszenia do Biura ds. Substancji i Preparatów Chemicznych.
- kraje NAFTA (Stany Zjednoczone, Kanada i Meksyk) posiadają własne regulacje odnośnie wzoru SDS. Zgodnie z przepisami przedsiębiorca z krajów UE, eksportując substancje na teren NAFTA, ma obowiązek dostarczyć wraz z produktami dwie karty charakterystyki. Pierwsza musi spełniać wymagania UE. Druga musi być zgodna z normami ANSI Z.400.1-2004.
