Zarówno przy imporcie towarów, jak i ich przewozie, trzeba pamiętać o komplecie niezbędnych dokumentów. Niezależnie od środka transportu konieczny będzie list przewozowy. Należy jednak zwrócić uwagę, że każdy środek ma swój własny rodzaj listu. Odpowiadamy na pytania, czym jest list przewozowy i co powinien zawierać, oraz omawiamy kolejowy list przewozowy.
Czym jest list przewozowy?
List przewozowy jest dokumentem potwierdzającym, że przewoźnik przyjął ładunek do transportu. Jest on niezbędny w transporcie międzynarodowym, ponieważ stanowi dowód przekazania przewoźnikowi odpowiedzialności za przesyłkę. Jego posiadanie jest obowiązkowe do dokonania odprawy celnej. W zależności od wybranego środka transportu należy zadbać o odpowiedni rodzaj listu przewozowego:
- fracht morski – konosament morski (B/O lub BOL)
- fracht lotniczy – Air Waybill (AWB)
- transport kolejowy – CIM i SMGS
- transport drogowy – CMR.
List przewozowy pełni kilka różnych funkcji: informacyjną, dowodową i legitymacyjną. Podaje szczegółowe informacje o stronach przewozu i przebiegu transakcji, jest dowodem przejęcia ładunku. Czasami stanowi podstawę do wydania obiorcy towaru w porcie docelowym.
Co musi zawierać list przewozowy?
W liście przewozowym muszą zostać zawarte istotne dane o nadawcy, odbiorcy oraz przewoźniku. Należy w nim również sprecyzować cechy ładunku i podać informacje dotyczące jego opakowania. Tutaj trzeba zawrzeć informacje takie jak między innymi rodzaj ładunku, jego wartość, wymiary, ilość i tym podobne. Istotne jest wskazanie miejsca załadunku i rozładunku, jak i innych szczegółów przewozu. Zawartość listów może różnić się od wybranej metody transportu.
Dowiedz się, co dokładnie musi znaleźć się w liście przewozowym.
Kolejowe listy przewozowe
W transporcie kolejowym wyróżniamy dwa międzynarodowe listy przewozowe – CIM i SMGS. Tak jak inne listy przewozowe, oba z nich zatwierdzają zawarcie umowy o przewóz z przedsiębiorstwem kolejowym. Muszą się one składać z pięciu egzemplarzy:
- oryginału przeznaczonego dla odbiorcy przesyłki;
- poświadczenia wysłania przeznaczonego dla stacji nadania;
- ceduły dla stacji przeznaczenia;
- poświadczenia odbioru;
- wtórnika dla nadawcy.
Listy CIM i SMGS różnią się przede wszystkim obszarem, na terenie którego obowiązują. Z tego względu mogą być również tłumaczone na inne języki. Ponadto, przy transporcie niebezpiecznego ładunku w przypadku dwóch listów wymaga się innych oznaczeń.
Kolejowy list przewozowy CIM
Kolejowy list przewozowy CIM obowiązuje dla większości krajów europejskich i kilku państw Azji i Afryki, które przystąpiły do konwencji COTIF. Została ona ustanowiona przez OTIF, czyli Międzyrządową Organizację Międzynarodowych Przewozów. Konwencja ta powstała w celu ujednolicenia systemu prawnego w zakresie przewozu towarów, osób i bagażu (CIV), zasad użytkowania wagonów oraz infrastruktury międzynarodowej komunikacji kolejowej.
Zarówno aktualną listę krajów, dla których stosuje się list przewozowy CIM, jak i treść konwencji COTIF znajdziemy na stronie internetowej Międzynarodowego Komitetu ds. Transportu Kolejowego (CIT).
Państwa, w których obowiązuje kolejowy list przewozowy CIM to:
- państwa należące do Unii Europejskiej
- Afganistan
- Albania
- Algieria
- Armenia
- Azerbejdżan
- Bośnia i Hercegowina
- Czarnogóra
- Gruzja
- Iran
- Kosowo
- Maroko
- Norwegia
- Pakistan
- Północna Macedonia
- Serbia
- Szwajcaria
- Tunezja
- Ukraina
- Wielka Brytania.
List przewozowy CIM należy sporządzić w języku kraju nadania. Oprócz tego trzeba posiadać także jego tłumaczenie na angielski, niemiecki lub francuski.
Kolejowy list przewozowy SMGS
Stosowanie kolejowego listu przewozowego SMGS reguluje Umowa o międzynarodowej kolejowej komunikacji towarowej SMGS. Aktualną listę państw, w których stosuje się list przewozowy SMGS oraz treść wspomnianej umowy znajdują się na stronie internetowej Organizacji Współpracy Kolei (OSŻD).
Państwa, w których obowiązuje kolejowy list przewozowy SMGS to:
- Albania
- Azerbejdżan
- Białoruś
- Bułgaria
- Chiny
- Estonia
- Gruzja
- Iran
- Kazachstan
- Kirgistan
- Korea Południowa
- Litwa
- Łotwa
- Mołdawia
- Mongolia
- Polska
- Rosja
- Tadżykistan
- Turkmenistan
- Ukraina
- Uzbekistan
- Węgry
- Wietnam.
W zależności od państwa docelowego, list przewozowy SMGS sporządzany jest w języku chińskim lub rosyjskim. Taką umowę można zawrzeć również w formie elektronicznej. Ważne jest, aby pamiętać, że list SMGS upoważnia do przewozu do wskazanego odbiorcy, który musi go odebrać osobiście. Jeśli nie ma takiej możliwości, odbiorca ma obowiązek uprawnić do tego inną osobę za pośrednictwem cesji.
Wspólny kolejowy list przewozowy CIM/SMGS
Organizacje CIT i OSŻD wdrożyły również wspólny list przewozowy CIM/SMGS. Ma on na celu ułatwienie transportu ładunku między państwami, w których obowiązują dwa różne listy. Unia Europejska traktuje tego typu list jako list przewozowy CIM, natomiast państwa trzecie jako SMGS. Stosowanie takiego listu jest całkowicie dobrowolne, ale warto rozważyć taką opcję, aby ułatwić tę kwestię formalną.
Taki wspólny list przewozowy CIM/SMGS jest szczególnie przydatny w przypadku transportu kolejowego z Chin do Polski. W Unii Europejskiej i w Chinach obowiązuje inny kolejowy list przewozowy. Z tego względu skorzystanie z takiego rozwiązania będzie korzystne dla importerów chińskich produktów.
Czego nie można przewieźć koleją?
Transport kolejowy może być świetną alternatywą dla kosztownego tranzytu lotniczego i powolnego frachtu morskiego. Należy jednak pamiętać, że tak jak w przypadku innych metod dostawy, posiada on pewne ograniczenia co do przewożonego ładunku.
Stosując zarówno kolejowy list przewozowy CIM, jak i SMGS, nie dostarczymy koleją towarów, których transport jest zabroniony na terenie przynajmniej jednego z krajów. Taki sam warunek dotyczy rozmiaru, ciężaru czy innych właściwości przesyłki, uniemożliwiających przewóz. W przypadku SMGS zabrania się także dostawy ładunku o masie jednostkowej mniejszej niż 10 kg (z wyjątkiem artykułów o objętości większej niż 0,1 m3).
Szczegóły na temat innych zabronionych ładunków w transporcie kolejowym można znaleźć w konwencji COTIF dla listu CIM oraz opisanej wcześniej Umowie, dotyczącej SMGS.
Przewozowy list kolejowy – podsumowanie
- Transport towarów wiąże się z koniecznością posiadania listu przewozowego.
- W zależności od wybranego środka transportu będzie nas obowiązywał inny rodzaj tego dokumentu.
- Korzystając z tranzytu koleją, należy zadbać o kolejowy list przewozowy CIM, SMGS lub CIM/SMGS.
- Różnią się one przede wszystkim obejmowanym obszarem oraz językiem, w którym trzeba je wypełnić.
- Przed organizacją transportu kolejowego, warto zapoznać się z dokumentami stanowiącymi podstawę prawną obu listów.
- W przypadku CIM będzie to konwencja COTIF, a SMGS – Umowa o międzynarodowej kolejowej komunikacji towarowej SMGS.
