Święto Środka Jesieni (Zhongqiu Jie 中秋节) jest drugim najważniejszym chińskim świętem po Chińskim Nowym Roku. Przypada ono zawsze na piętnasty dzień ósmego miesiąca kalendarza księżycowego. Nie jest to jednak środek sierpnia jak w kalendarzu gregoriańskim, a środek jesieni, zgodnie z chińskim kalendarzem rolniczym. W 2018 roku Święto Środka Jesieni odbędzie się 24 września. Chińczycy cieszyć się będą długim weekendem wolnym od pracy w dniach 22 do 24 września. Chińskie święto przywodzi na myśl skojarzenia z dożynkami, amerykańskim Świętem Dziękczynienia, a nawet Dniem Kobiet. Jak Chińczycy obchodzą Święto Środka Jesieni?
Święto Środka Jesieni – historia
Historia Święta Środka Jesieni sięga ponad trzech tysięcy lat i wywodzi się z obrzędów rolniczych i kultów lunarnych. Rytuały ku czci księżyca sięgają czasów dynastii Shang (1600-1046 p.n.e.). Zauważono, że ruch księżyca ma wpływ na zmiany pór roku i produkcję rolną, dlatego chińscy władcy składali mu dary każdej jesieni. Tym samym wyrażali wdzięczność za obfite plony i błagali o dobre zbiory w kolejnym roku. Środek Jesieni był po raz pierwszy obchodzony jako święto w okresie północnej dynastii Song (960-1127). Mieszkańcy antycznych Chin również wierzyli, że słońce i księżyc rządzą wszechświatem, dlatego składanie czci księżycowi oraz spożywanie wspólnego posiłku przy okrągłym stole miało im przynieść szczęście i pomyślność. W chińskiej kulturze okrągły kształt symbolizuje kompletność i zjednoczenie, a księżyc w pełni – harmonię i jedność.
Chociaż święto to posiada ponad 3000-letnią historię, dopiero w 2008 roku zostało uznane za święto narodowe. W 2006 roku Święto Środka Jesieni zostało wpisane na listę narodowego niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Należy do czterech najważniejszych tradycyjnych chińskich świąt, obok Święta Wiosny, Święta Zmarłych i Święta Smoczych Łodzi. Obchodzone jest nie tylko w Chinach kontynentalnych, ale także na terenie Hongkongu, Makau, Tajwanu, Wietnamu, Singapuru, Malezji czy Filipin.
Święto Środka Jesieni – legenda o bogini księżyca
Początki kultów lunarnych i Święta Środka Jesieni związane są ze starożytną legendą. W odległej przeszłości na niebie zaświeciło dziesięć słońc, które przyniosły ludziom straszną niedolę. Wypalały wszystkie uprawy, a ludzie z powodu upału mieli trudności z oddychaniem. Hou Yi, bohaterski łucznik, zestrzelił dziewięć słońc, a dziesiątemu nakazał wschodzić i zachodzić zgodnie z czasem. Z tego powodu zyskał szacunek i wdzięczność ludzi. Otrzymał nawet eliksir nieśmiertelności od bogini Xiwangmu (Królowej Matki Zachodu). Eliksir miał spowodować, że Hou Yi natychmiast stałby się istotą niebiańską i wzniósłby się do nieba. On jednak nie chciał opuszczać swojej pięknej żony o imieniu Chang’e i to jej oddał eliksir do przechowania.
Jeden z uczniów Hou Yi dowiedział się o tym i piętnastego dnia ósmego miesiąca włamał się do domu łucznika, by zmusić Chang’e do oddania eliksiru. Ona mu odmówiła, ale wiedziała, że nie jest w stanie pokonać mężczyzny. Podjęła szybką decyzję i sama wypiła cały eliksir. To spowodowało, że jej ciało oderwało się od ziemi i odleciało w stronę nieba. Ponieważ bardzo kochała swojego męża, chciała pozostać blisko niego i wybrała księżyc na swoje miejsce zamieszkania.
Zwyczaj kultu księżyca – początek
Gdy Hou Yi powrócił do domu i dowiedział się co zaszło, w wielkim smutku wołał w stronę nocnego nieba imię ukochanej żony. Zaskoczyło go to, że księżyc świecił szczególnie jasno, a przy nim kołysał się cień, który przypominał kształtem jego żonę. Hou Yi próbował złapać księżyc, jednak bezskutecznie. Od tego czasu zaczął wystawiać przed domem świeże owoce i ulubione smakołyki Chang’e, a także palić kadzidła, by oddać cześć żonie zamienionej w niebiańską istotę. Okoliczni mieszkańcy przyłączyli się do niego i również zaczęli palić kadziła w świetle księżyca, modląc się do Chang’e, aby przyniosła im szczęście i spokój. W ten sposób rozprzestrzenił się zwyczaj kultu księżyca.
Zgodnie z koncepcją sił Yin i Yang, „yin” oznacza księżyc i pierwiastek kobiecy (jego przeciwieństwo „yang” odnosi się do słońca i pierwiastka męskiego). W czasie Święta Środka Jesieni czci się więc boginię księżyca Chang’e, a dzień ten traktowany jest w Chinach także jako święto kobiet.
Święto Środka Jesieni – tradycje
Do najpopularniejszych aktywności związanych ze Świętem Środka Jesieni zalicza się: rodzinne obiady, rozwieszanie lampionów, rozwiązywanie przyklejonych na nich zagadek, puszczanie lampionów do nieba, podziwianie księżyca, składanie mu czci i jedzenie ciasteczek księżycowych. W tym dniu spożywa się także dojrzałe i świeżo zebrane owoce i warzywa. W niektórych regionach organizowane są tańce smoka i lwa. Chińczycy coraz częściej spędzają świąteczny długi weekend na wycieczkach z rodziną lub przyjaciółmi, odpoczywając od codziennej pracy.
W noc Święta Środka Jesieni Chińczycy zawsze spodziewają się, że księżyc będzie jeszcze jaśniejszy, większy i pełniejszy niż podczas typowej pełni. W rzeczywistości pełnia księżyca czasem przypada na dzień następny. To jednak nie jest najważniejsze, najważniejsza jest okazja do rodzinnego spotkania.
Ciasteczka księżycowe
Swoistym symbolem tego święta są ciasteczka księżycowe (yuebing 月饼), po angielsku mooncake, przez co dzień ten jest też często nazywany Mooncake Festival. Ciasteczka księżycowe pojawiają się w sklepach z takim wyprzedzeniem jak dekoracje bożonarodzeniowe w polskich centrach handlowych. Chińczycy pieką ich ogromne ilości, a także masowo kupują, by podarować je w prezencie rodzinie i przyjaciołom. Jeśli odwiedzamy naszych partnerów biznesowych w tym okresie, miłym gestem jest podarować im właśnie ten przysmak.
Okrągły kształt ciasteczek ma symbolizować księżyc w pełni, tak samo jak nadzienie z żółtka jajka. Yuebing są tak popularne, że znaleźć można ciastka o najróżniejszych farszach, niekoniecznie słodkich. Pojawiają się ciastka na przykład z czerwoną fasolą, nasionami lotosu, owocami, sezamem, herbatą, orzechami, serem, a w niektórych rejonach także z mięsem czy rybą. Każde ciastko ma na wierzchu odciśnięte ozdobne znaki oznaczające długowieczność i harmonię. Ciekawostką jest to, że w Chinach sprzedawane są także lody o smaku księżycowych ciasteczek.
Zwyczaj jedzenia ciasteczek księżycowych rozpowszechnił się w dynastii Yuan (1279-1368). Według ustnych przekazów, u schyłku tej dynastii ciasteczka zostały użyte do rozesłania sekretnej wiadomości na temat rozpoczęcia ataku na Mongołów. W związku ze zbliżającym się świętem, wiadomość została ukryta i zapieczona w tradycyjnych ciasteczkach. W ten sposób Mongołowie niczego się nie domyślili. Pomysł okazał się tak skuteczny, że dynastia mongolska została obalona, a Chinami zaczęła rządzić nowa dynastia Ming.
Święto Środka Jesieni przypada w 2018 r. 24 września, jednak dni wolne od pracy obejmują długi weekend 22-24 września, o czym warto pamiętać, kontaktując się z chińskim partnerem. Jeśli organizujemy wyjazd służbowy we wrześniu, miłym gestem jest podarowanie chińskiemu kontrahentowi ciasteczek księżycowych.
Zachęcamy do śledzenia kalendarza chińskich świąt w 2018 roku oraz zapoznania się z innymi świątecznymi tradycjami w Chinach.
Ponadto na naszym blogu można się już zapoznać z kalendarzami chińskich świąt na kolejne lata.
