W Chinach Święto Zmarłych nosi nazwę Qingming Jie, co dosłownie oznacza Święto Czystości i Jasności. W hierarchii świąt obchodzonych w Państwie Środka zajmuje jedną z najważniejszych pozycji. Wszyscy członkowie rodziny, rozproszeni po całych Chinach, wracają do domów rodzinnych, by razem je celebrować. Qingming Jie obchodzone jest według tradycyjnego kalendarza chińskiego, czyli 105 dni po zimowym przesileniu, w drugim lub trzecim miesiącu. Są to pierwsze dni wiosny i zapowiedź nadchodzących opadów deszczu. Odpowiada to początkowi kwietnia w kalendarzu gregoriańskim, w 2019 roku będzie to 5 kwietnia. Wbrew pozorom, poza wieloma różnicami, święto to posiada kilka cech wspólnych ze Świętem Zmarłym obchodzonym w Polsce.
Geneza Qingming Jie
Historia Qingming Jie ma już ponad 2 tysiące lat. Wywodzi się ono ze Święta Zimnego Jedzenia (Hanshi Jie), które miało na celu upamiętnienie zmarłego w niedoli Jie Zitui — lojalnego poddanego władcy Wen z dynastii Jin. Władca Wen odwiedziwszy po roku grób Jie Zitui, zauważył, że rosnąca nieopodal wierzba zakwitła. Był to znak nadchodzącego nowego życia, początku wiosny. Z tej okazji Wen ustanowił kolejne święto – Qingming, które w kolejnych latach „wchłonęło” Hanshi Jie i na przestrzeni kolejnych wieków wyewoluowało do formy, jaką znamy dziś.
Tradycje i obrzędy związane z Qingming Jie
Sposób obchodzenia Qingming Jie może różnić się w zależności od regionu Chin. Niektóre zwyczaje odeszły już w niepamięć, podczas gdy inne pojawiły się stosunkowo niedawno. Do reliktów przeszłości można zaliczyć przechadzanie się z gałązkami wierzbowymi, czy chociażby sadzenie wierzb oraz jedzenie tylko i wyłącznie zimnego jedzenia. Do „uniwersalnych” zwyczajów można zaliczyć rodzinne sprzątanie i odwiedzanie grobów. Zwieńcza się je zapaleniem kadzideł przez najstarszych członków rodu oraz złożeniem trzykrotnego ukłonu w hołdzie zmarłym. Chińczycy uważają, że dusze zmarłych będące na „tamtym” świecie mają takie same potrzeby jak my. Z tego powodu zostawiają na grobach jedzenie i picie oraz palą repliki ubrań, pieniędzy, samochodów, a ostatnimi czasy telefonów komórkowych i tabletów, które po spaleniu mają trafić do przodków.
Qingming Jie — śmierć i odrodzenie
W odróżnieniu od naszego Święta Zmarłych, jego chiński odpowiednik nie jest tylko i wyłącznie okresem zadumy i smutku. Okres Qingming Jie to czas, gdy Słońce świeci coraz jaśniej, pierwsze rośliny zakwitają, a cała przyroda budzi się do życia. Taka aura sprzyja dłuższym spacerom, zwanym przez Chińczyków taqing, podczas których spędzają czas w gronie rodzinnym i rozkoszują się przyrodą. W tym okresie popularne jest również puszczanie latawców z przywiązanymi do nich lampionami, zwłaszcza w nocy. Znajdujący się wysoko latawiec jest odcinany i puszczany wolno. Ma to zapewnić pomyślność całej rodzinie i „zabrać z sobą” ewentualne choroby i niepowodzenia. Święto to skupia w sobie lęk przed śmiercią, ale też nadzieje na ponowne odrodzenie.
Qingming Jie — zwyczaje kulinarne
Pośród chińskich świąt Qingming Jie jest wyjątkiem, jeśli chodzi o tradycje kulinarne. Z racji nietypowego charakteru i pochodzenia nie ma typowych potraw związanych z tym świętem. Gotuje się przede wszystkim potrawy, które są najbardziej lubiane przez domowników i można je stosunkowo łatwo przewieźć na groby, czy wziąć z sobą na spacer i spożyć w plenerze.
Qingming Jie współcześnie
W celu udogodnienia powrotów do domów rodzinnych, leżących często daleko od aktualnego miejsca zamieszkania, rząd chiński w 2007 roku wprowadził ustawowo 3 dni wolne od pracy. W 2019 roku będzie to okres od 5 do 7 kwietnia. Dodatkowo wszystkie autostrady w okresie Qingming Jie są bezpłatne. Działanie te mają na celu zachęcenie młodych Chińczyków do podtrzymywania tradycji i zwyczajów. Niestety, aktualnie coraz większy odsetek ludzi młodych preferuje wykorzystanie tego okresu na podróże lub relaks i spotkania ze znajomymi. Należy pamiętać, że w tym czasie w miejscach publicznych panuje niesamowity tłok, który nie każdemu może odpowiadać. Dodatkowo wszelkie urzędy, fabryki i przedsiębiorstwa są zamknięte.
W celu uniknięcia komplikacji przy imporcie z Chin oraz przy wyjazdach służbowych specjalnie dla państwa przygotowaliśmy kalendarz chińskich świąt. Zawarliśmy w nim informacje o dniach wolnych od pracy oraz możliwych okresach utrudnionego kontaktu z chińskim kontrahentem.
