Chińczycy cenią sobie wartości rodzinne i w związku z tym szczególną wagę przywiązują do świąt, podczas których mają okazję spotkać się w gronie bliskich osób. Jednym z nich jest właśnie Święto Środka Jesieni, po chińsku Zhongqiujie 中秋节, drugie największe (po Chińskim Nowym Roku) tradycyjne święto w Chinach. Jego datę wyznacza się według rolniczego kalendarza lunarnego, dlatego też każdego roku przypada ono na inny dzień według kalendarza gregoriańskiego. Poniżej przedstawiamy chińskie Święto Środka Jesieni – kiedy przypada, jak jest obchodzone, a także jaka legenda wiąże się z jego powstaniem.
Święto Środka Jesieni – kiedy przypada?
W poniższych latach święto obchodzone będzie w dniach:
- 2020 r. – 1 października (Zhongqiujie pokryje się ze Świętem Narodowym, w związku z czym Chińczykom przysługiwać będzie dodatkowy dzień wolny w Złotym Tygodniu; dni wolne obejmą 1-8 października)
- 2021 r. – 21 września (dni wolne od pracy 19-21 września)
- 2022 r. – 10 września (dni wolne od pracy 10-12 września)
- 2023 r. – 29 września (dzień wolny od pracy 29 września)
- 2024 r. – 17 września (dni wolne od pracy 15-17 września)
- 2025 r. – 6 października (dzień ustawowo wolny wypada w trakcie świętowania Złotego Tygodnia od 1 do 7 października)
- 2026 r. – 25 września (dzień ustawowo wolny od pracy 25 września)
- 2027 r. – 15 września (dzień ustawowo wolny od pracy 15 września)
- 2028 r. – 3 października (dzień ustawowo wolny wypada w trakcie świętowania Złotego Tygodnia od 1 do 7 października).
Święto Środka Jesieni przypada na 15 dzień 8 miesiąca kalendarza lunarnego, kiedy to można podziwiać Księżyc w pełni. To właśnie Księżyc stanowi główny temat obchodów, a także jest ściśle związany z historią święta i nieodłączną od niego legendą.
Legenda o Chang’e
Opowieść związana z obchodami Święta Środka Jesieni to legenda o kobiecie zwanej Chang’e. Dawno temu Ziemię ogrzewało 10 słońc, które nieubłaganie niszczyły uprawiane przez ludzi tereny, doprowadzając do głodu i nędzy. Mąż Chang’e, Hou Yi, postanowił uratować ludzkość. Udał się na górę Kunlun i zestrzelił z łuku dziewięć słońc, pozostawiając jedno, któremu nakazał wschodzić i zachodzić według określonej reguły.
Heroiczny czyn Hou Yi zaskarbił mu przychylność i ludzi, i nieśmiertelnych. Pewnego dnia Cesarzowa Nieba Wangmu podarowała mu eliksir, dzięki któremu miał osiągnąć nieśmiertelność. Hou Yi nie chciał jednak rozstawać się z żoną, dlatego powierzył jej magiczny napój, aby dobrze go schowała.
Niestety, jeden z uczniów Hou Yi dowiedział się o tym i podczas jego nieobecności postanowił wykraść eliksir. Chang’e, chcąc mu to udaremnić, sama wypiła niezwykły płyn i uniosła się do nieba. Po drodze zdążyła jedynie chwycić królika, który towarzyszy jej w egzystencji poza Ziemią. Chang’e postanowiła zamieszkać na Księżycu, aby nie być zbyt daleko od męża.
Hou Yi, odkrywszy nieobecność żony, wpadł w rozpacz. Wpatrując się w Księżyc, dojrzał cień Chang’e majaczący gdzieś nieopodal, więc postanowił go dogonić. Księżyc jednak wciąż mu umykał. Hou Yi zaczął więc składać mu ofiary każdego 15 dnia 8 miesiąca, w nadziei, że Księżyc zwróci mu ukochaną. Dołączyli do niego okoliczni mieszkańcy, poruszeni losem łucznika. Zwyczaj ten rozprzestrzeniał się i wkrótce już składanie ofiar księżycowi w dzień pełni 8 miesiąca stało się tradycją.
Legenda ta przekazywana jest również w innych wersjach. Przykładowo, w jednej z nich Chang’e z własnej woli ukradkiem wypija eliksir nieśmiertelności, ponieważ nie chce, żeby to mąż stał się istotą niebiańską.
Święto Środka Jesieni – kiedy powstało?
W rzeczywistości tradycja czczenia Księżyca jesienią sięga dynastii Zhou, a więc ma już około 3 tysięcy lat. Wtedy to obchody miały charakter składania darów w podzięce za udane plony i prośby o urodzaj w przyszłości. Chińczycy już wtedy zauważyli związek Księżyca z uprawą roli i w ten sposób chcieli zyskać sobie jego przychylność. Rytuały te na początku były domeną dworu cesarskiego. Z upływem czasu zwyczaj ten stawał się coraz popularniejszy wśród zwykłych ludzi, aż za czasów północnej dynastii Song (X-XII w.), kiedy to data święta ustalona była już na 15 dzień 8 miesiąca, obchody upowszechniły się i przybrały naprawdę dużą skalę.
Obchody Zhongqiujie
Ciastka księżycowe
Obchody Święta Środka Jesieni nie mogą obyć się bez słynnych ciasteczek księżycowych, choć może bardziej odpowiednia byłaby nazwa „ciasto księżycowe”, jako że słodycze te są wyjątkowo syte i kaloryczne, a także przybierają przeróżne rozmiary. Już około tygodnia przed świętem w sklepach i kawiarniach można dostrzec dziesiątki rodzajów ciasteczek księżycowych. Na ulicy można z kolei zauważyć, że sporo Chińczyków niesie też ozdobne, spore torebki z piekarni, w których znajduje się nic innego, jak właśnie zestawy ciastek. Dzielenie się tymi słodyczami to jedna z głównych tradycji związanych z Zhongqiujie. W dobrym tonie jest obdarowanie nimi przełożonego lub partnera biznesowego, co pomoże nam zacieśnić relacje.
Tradycyjnie, ciasteczko księżycowe jest okrągłe, zrobione z mąki ryżowej, zbite i kruche na zewnątrz, a w środku wypełnione gęstym, kalorycznym nadzieniem. Kształt ciastka przywodzi na myśl Księżyc w pełni, nawiązuje więc do jego symboliki – jedności, połączenia z bliskimi. Na jego górnej powierzchni znajdują się odciśnięte wzory, głównie znaki symbolizujące długowieczność i harmonię lub inne ozdobne motywy. Nadzienie różni się w zależności od regionu – w prowincjach Sichuan czy Hunan królują na przykład pikantne, mięsne wypełnienia, natomiast w Pekinie zazwyczaj jest to czerwona fasola lub suszone owoce. Często w centrum ciastka znajduje się żółtko jajka, co wprawia wielu smakoszy z Zachodu w zdziwienie.
Jak już wspomnieliśmy, ciastka księżycowe mogą przybierać naprawdę duże rozmiary. Według tradycji, członkowie rodziny powinni wspólnie zjeść jedno pokrojone ciastko, co ma symbolizować zjednoczenie. W 2013 roku został pobity Światowy Rekord Guinnessa w rozmiarze Mooncake’a, kiedy to w Chinach powstało ciastko o średnicy 3 metrów i wadze prawie 3 ton.
Według przekazów, ciastka miały również swój udział w historii Chin. W czasie panowania dynastii Yuan (XIII-XIV w.) stanowiły środek przekazu tajnych wiadomości buntowników ludu Han, pragnących wzniecić powstanie przeciwko panowaniu Mongołów.
Tradycje związane ze Świętem Środka Jesieni
Poza jedzeniem ciasteczek do najważniejszych tradycji należy uroczysta kolacja, podczas której członkowie rodziny wspólnie cieszą się potrawami i rozmową. Jako że dzień ten jest wolny od pracy, niektórzy Chińczycy mają szansę pojechać do domu, aby zjednoczyć się z rodziną. Według tradycji stół często wystawia się na zewnątrz i ustawia tak, żeby można było podziwiać Księżyc, lub żeby przynajmniej był zwrócony w jego stronę w pochmurne wieczory.
Coraz popularniejsze staje się również wyjeżdżanie za miasto, na przykład na okoliczne wzgórza, w celu podziwiania Księżyca. Kolejny aspekt, w którym pełnia odgrywa sporą rolę, to łączenie bliskich, którzy nie mają okazji spędzać święta razem. Kiedy patrzą oni na jeden i ten sam Księżyc, dzielący ich dystans wydaje się zmniejszać.
Ponadto, Księżycowi oddaje się hołd, ustawiając na okrągłym stole ciastka księżycowe i inne produkty, paląc kadzidła i wypowiadając życzenia pomyślności i jedności w rodzinie. Oprócz ciasteczek księżycowych popularne są na przykład dynie i pomelo – również ze względu na swój okrągły kształt.
W wielu regionach popularne jest wytwarzanie i zdobienie lampionów z zagadkami, zajęcie szczególnie upodobane przez dzieci. Zrobione najczęściej z papieru, lampiony zdobią ulice lub puszczane są do nieba.
Święto Środka Jesieni to czas kiedy Chińczycy odpoczywają w rodzinnym gronie, dlatego warto wziąć pod uwagę daty obchodów w ustalaniu swoich planów biznesowych. Pozostający w tym czasie w Chinach nie muszą się jednak martwić o zamknięte sklepy czy atrakcje turystyczne, jako że większość takich punktów działa w te dni w normalnym trybie.
