Unia Europejska dba o to, by produkty wprowadzane do obrotu były bezpiecznie dla konsumentów i nie tylko. Dlatego też od 2001 r. obowiązywała dyrektywa 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ws. bezpieczeństwa produktów. Jednakże od tego czasu pojawiły się nowe technologie, a regulacje powinny także iść z duchem czasu i przejść zmiany. Aby ujednolicić przepisy w każdym kraju członkowskim, dyrektywa zostaje zastąpiona rozporządzeniem. Z czym wiąże się rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów 2023/988?
Rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów 2023/988
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów dąży do zapewnienia zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów oraz funkcjonowania rynku wewnętrznego w odniesieniu do produktów przeznaczonych dla konsumentów.
Skrócona nazwa rozporządzenia 2023/988 to GPSR od angielskiego General Product Safety Regulation.
Od kiedy obowiązuje rozporządzenie 2023/988?
Rozporządzenie 2023/988 stosuje się od dnia 13 grudnia 2024 r., równocześnie uchylając dyrektywę 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywę Rady 87/357/EWG. Oznacza to, że produkty zgodne z dyrektywą 2001/95/WE można wprowadzać do obrotu przed dniem 13 grudnia 2024 r. Od tej daty produkty muszą spełniać wymogi rozporządzenia 2023/988.
Jakie produkty obejmuje rozporządzenie UE ws. bezpieczeństwa?
Rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów 2023/988 dotyczy produktów, które wprowadza się do obrotu lub udostępnia się na rynku, w zakresie, w jakim prawo Unii nie zawiera mających taki sam cel przepisów szczególnych, które regulują bezpieczeństwo danych produktów. Jeśli dany produkt podlega szczególnym wymaganiom UE związanym z bezpieczeństwem, to rozporządzenie ma zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do aspektów i ryzyk lub kategorii ryzyk nieobjętych tymi wymaganiami.
Produkty wyłączone z zakresu rozporządzenia 2023/988
Rozporządzenie 2023/988 nie ma zastosowania do:
- produktów leczniczych do stosowania u ludzi ani do weterynaryjnych produktów leczniczych;
- żywności;
- pasz;
- żywych roślin i zwierząt, organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie stosowanych w sposób ograniczony, a także do produktów z roślin i zwierząt bezpośrednio związanych z ich przyszłym rozmnażaniem;
- produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych;
- produktów ochrony roślin;
- sprzętu wykorzystywanego przez konsumentów do przemieszczania się lub podróży, w przypadku, gdy jest on obsługiwany bezpośrednio przez usługodawcę w ramach usługi transportowej świadczonej konsumentom i nie jest obsługiwany przez samych konsumentów;
- statków powietrznych, o których mowa w art. 2 ust. 3 lit. d) rozporządzenia (UE) 2018/1139;
- antyków (przedmioty kolekcjonerskie, dzieła sztuki itp.);
- produktów wymagających naprawy lub odnowienia przed użyciem, w przypadku, gdy produkty te są wprowadzane do obrotu lub udostępniane na rynku oraz noszą wyraźne oznaczenie, że wymagają naprawy lub odnowienia przed użyciem.
Co to jest produkt bezpieczny i produkt niebezpieczny w UE?
„Produkt bezpieczny” to każdy produkt (przedmiot przeznaczony dla konsumentów lub którego konsumenci używaliby w przewidywalnych warunkach), który w zwykłych lub dających się racjonalnie przewidzieć warunkach używania, w tym w rzeczywistym czasie używania, nie stwarza jakiegokolwiek ryzyka lub jedynie minimalne ryzyko zgodne z jego używaniem, uważane za dopuszczalne i odpowiadające wysokiemu poziomowi ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów.
„Produkt niebezpieczny” to produkt nie spełniający powyższej definicji.
Jakie są obowiązki producentów produktów w UE?
Według rozporządzenia, „producent” to każda osoba fizyczna lub prawna, która wytwarza produkt lub która zleca zaprojektowanie lub wytworzenie produktu i sprzedaje ten produkt pod własną nazwą lub własnym znakiem towarowym. Oznacza to, że jeżeli importer sprowadza produkty pod własnym logiem/nazwą lub istotnie modyfikuje produkt, staje się on producentem.
Każdy producent ma poniższe obowiązki w zakresie bezpieczeństwa produktów:
- Zapewnia, że produkty zostały zaprojektowane i wytworzone zgodnie z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa. Sporządza i zapewnia aktualną dokumentację techniczną, którą przechowuje przez dziesięć lat po wprowadzeniu produktu do obrotu i na żądanie udostępnia ją organom nadzoru rynku.
- Przeprowadza wewnętrzną analizę ryzyka i zapewnia wprowadzenie procedur mających na celu zapewnienie zgodności produktów produkowanych seryjnie z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa.
- Zapewnia, że produkty są opatrzone numerem typu, partii lub serii lub posiadają inny widoczny i czytelny dla konsumenta element umożliwiający ich identyfikację.
- Podaje swoje imię i nazwisko lub nazwę/znak towarowy, adres pocztowy i elektroniczny (wraz z adresem pojedynczego punktu kontaktowego, jeśli inny) na produkcie albo na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu.
- Dołącza do swojego produktu jasne instrukcje i informacje na temat bezpieczeństwa w języku łatwo zrozumiałym przez konsumentów.
- Podejmuje określone kroki, jeśli stwierdzi lub przypuszcza, że wprowadzony przez niego produkt jest niebezpieczny i informuje o powiązanych problemach inne osoby w łańcuchu dostaw.
- Umożliwia konsumentom składanie oraz informowanie o wypadkach lub problemach związanych z bezpieczeństwem, których doświadczyli z danym produktem. Bada te doniesienia i prowadzi rejestry.
Jakie są obowiązki importerów produktów w UE?
„Importer” to każda osoba fizyczna lub prawna, która ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w Unii i wprowadza do obrotu w Unii produkt pochodzący z państwa trzeciego. Innymi słowy, importer z siedzibą/miejscem zamieszkania w krajach UE udostępnienia produkty na rynku Unii (po raz pierwszy).
Importer produktów w UE ma następujące obowiązki:
- Zapewnia, że produkt jest zgodny z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa oraz że producent spełnił wymagania. Nie wprowadza produktów niebezpiecznych i niezgodnych z rozporządzeniem.
- Podaje swoje imię i nazwisko lub nazwę/znak towarowy, adres pocztowy i elektroniczny (wraz z adresem pojedynczego punktu kontaktowego, jeśli inny) na produkcie albo na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu. Równocześnie informacje te nie wpływają na czytelność informacji umieszczonych na etykiecie przez producenta.
- Zapewnia, że do importowanego produktu są dołączone jasne instrukcje i informacje na temat bezpieczeństwa w języku łatwo zrozumiałym dla konsumentów.
- Zapewnia, że w czasie, gdy ponosi odpowiedzialność za produkt, warunki jego przechowywania i transportu nie zagrażają zgodności produktu.
- Przechowuje kopię dokumentacji technicznej do dyspozycji organów nadzoru rynku przez okres 10 lat po wprowadzeniu produktu do obrotu.
- Współpracuje z organami nadzoru rynku i producentem w celu zapewnienia bezpieczeństwa produktu.
- Jeśli stwierdzi lub przypuszcza, że produkt wprowadzony przez niego do obrotu jest produktem niebezpiecznym, podejmuje określone kroki.
- Weryfikuje, czy kanały komunikacji są publicznie dostępne dla konsumentów, umożliwiając im składanie skarg i zgłaszanie wszelkich wypadków lub problemów związanych z bezpieczeństwem, których doświadczyli w odniesieniu do produktu. Jeżeli takie kanały nie są dostępne. importer je zapewnia. Analizuje dane skargi, informuje określone przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw i prowadzi rejestry.
Czy oznakowanie CE jest niezbędne dla bezpiecznych produktów w UE?
Rozporządzenie 2023/988 w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów nie zobowiązuje do umieszczania znaku CE na produktach. Umieszczanie znaku CE, kiedy nie ma ku temu podstaw, jest karalne. Wymóg ten wynika z określonych Dyrektyw Nowego Podejścia.
Jak ocenia się bezpieczeństwo produktu w UE?
Oceny bezpieczeństwa produktu dokonuje się uwzględniając:
- właściwości produktu (projekt, właściwości techniczne, skład, opakowanie, instrukcję montażu, instrukcję dotyczącą instalacji, używania i konserwacji);
- oddziaływanie na inne produkty;
- sposób prezentacji produktu, oznakowania na produkcie, ostrzeżenia i instrukcje jego bezpiecznego używania i utylizacji, a także inne wskazówki lub informacje na temat produktu;
- kategorie konsumentów używających produktu;
- wygląd produktu, jeżeli mógłby on skłonić konsumentów do używania produktu w sposób inny niż ten, dla którego został on zaprojektowany;
- w stosownych przypadkach odpowiednie właściwości cyberbezpieczeństwa niezbędne do ochrony produktu przed wpływami zewnętrznymi;
- w stosownych przypadkach ewoluujące, uczące się i predykcyjne funkcje produktu.
Jeśli produkt spełnia odpowiednie normy europejskie, jej części lub właściwe wymagania krajowe itp., domniemywa się zgodności produktu z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa.
Rozporządzenie w sprawie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów UE – podsumowanie
Podsumowując, nowe przepisy w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów mają na celu poprawę funkcjonowania rynku wewnętrznego, przy równoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony konsumentów. Rozporządzenie 2023/988 stosuje się od dnia 13 grudnia 2024 r. bezpośrednio w krajach członkowskich Unii Europejskiej.