Wszystkie zabawki dla dzieci sprzedawane na terenie Polski muszą posiadać oznaczenie CE, poprzez które producent poświadcza, że dany produkt jest zgodny z wymaganiami bezpieczeństwa obowiązującymi w UE (tzw. dyrektywy Nowego Podejścia – w tym przypadku dyrektywa zabawkowa 2009/48/WE). Zabawka musi jednak spełnić wcześniej szereg warunków odnośnie m.in. wytrzymałości, konstrukcji czy użytych materiałów. Przepisy nakładają na wszystkich producentów zabawek obowiązek wystawienia deklaracji zgodności, której podstawą wystawienia jest dokumentacja techniczna procesu produkcji.
Dyrektywa zabawkowa
Zabawki należą do produktów najbardziej restrykcyjnie traktowanych w Unii Europejskiej. Przepisy nakładają na producenta lub jego przedstawiciela w Polsce obowiązek przechowywania deklaracji zgodności zabawki przez 10 lat od chwili wprowadzenia jej do obrotu. W przypadku zabawek sprowadzanych z zagranicy część odpowiedzialności w tym zakresie przejmuje importer, który będzie miał obowiązek, przez 10 lat, umożliwić uprawnionym do kontroli organom dostęp do deklaracji zgodności.
Definicja zabawki według dyrektywy
Zgodnie z przepisami zabawka to wyrób zaprojektowany lub przeznaczony do zabawy oraz taki, który ze względu na swoje cechy charakterystyczne lub wygląd może być użyty do zabawy przez dzieci w wieku poniżej 14 lat.
Niektóre produkty klasyfikuje się jako zabawki chociaż nie służą wyłącznie w tym celu, np. breloczki z maskotkami. Czy deskorolka jest zabawką czy sprzętem sportowym? Według nowych przepisów zależy to od wagi dziecka. Sprzęt sportowy przeznaczony dla dzieci o wadze poniżej 20 kg jest już zabawką. W takiej sytuacji wymagane są deklaracja zgodności jak również oznaczenia odnoszące się do zabawek. Przekroczenie kryterium wagowego klasyfikuje produkt do kategorii sprzętu sportowego, który podlega innym przepisom.
Dyrektywa zabawkowa – konieczne kroki
Aby móc sprzedawać zabawkę producent musi spełnić przepisy dyrektywy zabawkowej 2009/48/WE, która wymaga oznaczenie produktu oznakowaniem CE. Proces ten składa się z kilku etapów, przede wszystkim:
- Zebranie dokumentacji wymaganej przez dyrektywę zabawkową.
- Udowodnienie bezpieczeństwa zabawki – przetestowanie zabawki zgodnie z normami EN 71.
- Wystawienie przez producenta deklaracji zgodności.
- Umieszczenie na zabawce odpowiednich ostrzeżeń i oznaczeń (CE).
Co powinno się znaleźć na deklaracji zgodności?
Deklaracja zgodności WE powinna wskazywać dyrektywy, pod które wpada dany produkt, oraz normy, które on spełnia. Normy powinny być pełne, to znaczy razem z rokiem publikacji w Dzienniku Urzędowym UE ze zmianami.
Norma PN-EN 71
Zestaw norm polskich zharmonizowanych z normami europejskimi, określających różne aspekty bezpieczeństwa zabawek.
Aktualne normy zharmonizowane dla zabawek (dyrektywa zabawkowa 2009/48/WE)
- EN 71-1: Właściwości mechaniczne i fizyczne
- EN 71-2: Palność
- EN 71-3: Migracja określonych pierwiastków chemicznych
Ta część normy określa wymagania i metody badań dla migracji niektórych pierwiastków chemicznych z materiałów, z których została wykonana zabawka (opakowania nie są objęte tą normą). Badaniami jest objęte ulatnianie się pierwiastków między innymi z farb, lakierów, tkanin pochodzenia naturalnego albo syntetycznego, metali, szkła, drewna, skóry itd.
- EN 71-4: Zestawy do wykonywania doświadczeń chemicznych i podobnych działań
- EN 71-5: Zabawki chemiczne (zestawy) inne niż zestawy doświadczalne
- EN 71-6: Symbole graficzne do ostrzegania przed wiekiem
- EN 71-7: Farby do malowania palcami
- EN 71-8: Huśtawki, zjeżdżalnie i podobne zabawki ruchowe do użytku domowego w domu i na zewnątrz
- EN 71-9: Organiczne związki chemiczne – wymagania
- EN 71-10: Organiczne związki chemiczne – Przygotowanie i ekstrakcja próbek
- EN 71-11: Organiczne związki chemiczne – Metody analizy
- EN 71-12: N-nitrozoaminy i substancje N-Nitrozowe
- EN 71-13: Zapachowe plansze do gier, smakowe plansze do gier, zestawy kosmetyczne oraz zestawy smakowe
- EN 71-14: Trampoliny do użytku domowego
- EN IEC 62115:2020-04/A11:2020-07: Zabawki elektryczne – Bezpieczeństwo użytkowania (obowiązuje od 21 lutego 2022 r.)
Dyrektywa zabawkowa określa, że jeśli producent zamierza sprzedawać zabawkę na terenie Unii Europejskiej, to musi na niej umieścić oznakowanie CE i udowodnić zgodność z normami EN 71. Jednakże nie ma wymogu umieszczania na produkcie symbolu EN 71.
Aktualizacja
W celu wyegzekwowania decyzji wykonawczej Komisji (UE), od 15 maja 2022 r. obowiązuje nowy zestaw norm zharmonizowanych w ramach dyrektywy zabawkowej (EN71-2, EN71-3, EN71-4 i EN71-13).
Poniżej przedstawiamy wycofane i nowe standardy dla zabawek:
- EN 71-2:2011+A1:2014 Bezpieczeństwo zabawek – Część 2: Palność → EN 71-2:2020
- EN 71-3:2019 Bezpieczeństwo zabawek – Część 3: Migracja określonych pierwiastków → EN 71-3:2019+A1:2021
- EN 71-4:2013 Bezpieczeństwo zabawek – Część 4: Zestawy do wykonywania doświadczeń chemicznych i podobnych → EN 71-4:2020
- EN 71-13:2014 Bezpieczeństwo zabawek – Część 13: Zapachowe gry planszowe, zestawy kosmetyczne oraz gry smakowe → EN 71-13:2021.
Powyższe zaktualizowane normy zharmonizowane zawierają nowy wykaz dopuszczalnych wartości pierwiastków zawartych w zabawkach, dodatkowe definicje i specyfikacje, a także są łatwiejsze do zrozumienia. Nowe produkty na rynku powinny być zgodne z zaktualizowanymi normami.
Dyrektywa zabawkowa w skrócie
- Importer zabawek musi pamiętać o oznaczeniu CE i deklaracji zgodności (przechowywanej przez 10 lat).
- Deklaracja zgodności powinna zawierać odniesienia do aktualnych norm zharmonizowanych.
- Niektóre produkty klasyfikuje się jako zabawki, nawet jeśli nie służą tylko do zabawy.
- Zabawki wprowadzone do obrotu na terenie Unii Europejskiej muszą spełnić przepisy dyrektywy zabawkowej 2009/48/WE (zgodność z normami EN 71).
